Bij de start van robotchirurgie in 2007 deed UZ Leuven 200 ingrepen per jaar, in 2023 vonden er in Leuven 1.200 operaties met een robot plaats. De medische vraag naar robotoperaties neemt toe, waardoor het ziekenhuis besloot om fors te investeren in de nieuwste technologie. UZ Leuven kocht zopas vier extra operatierobots aan, waaronder één innovatieve eenarmige robot. Met in totaal zes robots, waarvan er 1 in AZ Diest gebruikt wordt, zullen voortaan zowat alle chirurgische afdelingen in UZ Leuven met de robot aan de slag kunnen. De nieuwe robots zullen ingezet worden bij urologie, neus-, keel-, oor-, gelaats- en halschirurgie, gynaecologie, abdominale heelkunde, hartchirurgie en thoracale heelkunde. Ook bij plastische en reconstructieve chirurgie zal de robot vaker ingezet worden.
Het is onze taak als universitair ziekenhuis om robottechnologie wetenschappelijk te beoordelen en te onderzoeken voor welke ingrepen de nieuwe, maar ook dure, technologie een echte meerwaarde is
prof. dr. Wouter Everaerts
Toch wil het universitaire ziekenhuis ook een kritische stem laten horen. De hoge kostprijs die verbonden is aan een robotoperatie, die 1.000 tot 3.000 euro hoger kan liggen dan bij klassieke chirurgie, vraagt om een zorgvuldige selectie van welke ingrepen wel en niet met de robot kunnen gebeuren. Robotchirurgie wordt momenteel, met uitzondering van prostaatverwijdering, nog niet terugbetaald. Het ziekenhuis draait zelf op voor de kosten. Vergelijkende studies naar herstelduur, genezingskans en kosten-batenanalyse van robotchirurgie versus klassieke ingrepen zijn nodig.
Complexe ingrepen
Robotchirurgie gebruikt dezelfde principes als de kijkoperatie: de operatie gebeurt niet meer met een grote snede in het lichaam, maar via kleine snedes van 5 tot 12 millimeter. Bij robotchirurgie bestuurt de chirurg een robot met een console, waardoor die heel precieze bewegingen kan maken. Bovendien heeft de chirurg door de gespecialiseerde camera een haarfijn 3D-beeld van het operatieveld.
Voor heel wat aandoeningen kan robot-geassisteerde chirurgie voordelen bieden voor de patiënt. Dankzij de robot kunnen veel complexere ingrepen via een kijkoperatie uitgevoerd worden, waardoor patiënten minder bloedverlies hebben, minder lang in het ziekenhuis verblijven en sneller herstellen. Bij prostaatverwijderingen in UZ Leuven kan een patiënt na een robotoperatie bijvoorbeeld binnen de 24 uur naar huis, terwijl hij vroeger 5 dagen in het ziekenhuis bleef. Patiënten die een coronaire bypass krijgen via robotchirurgie, verblijven minder lang op de afdeling intensieve zorg, hebben minder bloedverlies en minder complicaties dan bij klassieke chirurgie.
De meest uitgevoerde robot-geassisteerde ingreep vandaag is de radicale prostaatverwijdering, die in UZ Leuven bijna uitsluitend met de robot gebeurt. Andere vaak uitgevoerde robotoperaties zijn de verwijdering van niertumoren, blaasverwijdering, baarmoederingrepen, buikwandchirurgie, obesitaschirurgie, verwijdering van longtumoren, keeltumoren, tumoren in de pancreas, lever, maag en darm en cardiale bypassen.
Innovatieve eenarmige robot
Eén van de vier nieuwe robots in UZ Leuven is de zogenaamde single port-robot of eenarmige robot, die pas sinds januari 2024 in Europa beschikbaar is. De klassieke robots hebben vier armen om mee te werken en maken vier gaatjes om een operatie te doen. De single port heeft één arm en kan ingrepen uitvoeren via één kleine opening, wat ideaal is voor chirurgie via natuurlijke openingen zoals de mond of anus. UZ Leuven deed begin november als eerste ziekenhuis in België een transorale operatie (via de mond) met de eenarmige robot voor een tumor in de keelholte.
Eénarmige robot
Prof. dr. Wouter Everaerts, uroloog en voorzitter van de werkgroep robotchirurgie in UZ Leuven: “We zijn blij dat we ook met de eenarmige robot aan de slag kunnen. Die kan interessante mogelijkheden bieden bij tumoren in de keelholte of rectumtumoren, waar je kan opereren via de natuurlijke toegang. In de urologie gebruiken we die robot nu ook voor het verwijderen van prostaat- en niertumoren, maar het is nog onduidelijk of de eenarmige robot daarbij effectief voordelen biedt voor de patiënt ten opzichte van de vierarmige robot. We willen die technologische vernieuwingen uitproberen en op een wetenschappelijke manier vergelijken. Het is onze taak als universitair ziekenhuis om robottechnologie wetenschappelijk te beoordelen en te onderzoeken voor welke ingrepen de nieuwe maar ook dure technologie een echte meerwaarde is.”
Opleidingscentrum
Als universitair opleidingsziekenhuis zal UZ Leuven ook alle toekomstige chirurgen, inclusief urologen en gynaecologen, met de robot leren werken tijdens hun opleiding. Na de eerste theoretische sessies krijgen chirurgen in opleiding praktische trainingen. Daarbij leren ze hoe de robot werkt door te oefenen op trainingmodellen en virtuele simulatoren vooraleer ze met echte patiënten aan de slag gaan. De vierarmige robots in UZ Leuven hebben een besturingssysteem voor 2 personen. Zo blijft de ervaren chirurg voor 100 procent de controle houden over het verloop van de operatie, terwijl een chirurg in opleiding een klein gedeelte van de ingreep uitvoert onder begeleiding. Na verloop van tijd leert de chirurg in opleiding meer complexe stappen uitvoeren.
Chirurgen in opleiding krijgen zo de kans om kennis te maken met een brede waaier aan robotchirurgie, waaronder ook meer complexe aandoeningen en multidisciplinaire ingrepen. Prostaatoperaties met de robot zijn tegenwoordig de standaardprocedure in ziekenhuizen die over een robot beschikken, maar op het vlak van hartchirurgie, plastische chirurgie en neus-keel–ooroperaties is UZ Leuven voorloper om ingrepen met de robot te doen. Het robotcentrum werkt nauw samen met de ingenieurs van de KU Leuven, die robottoepassingen ontwikkelden voor bijvoorbeeld oogheelkunde, gynaecologie en neus–keel–oorziekten. Op die manier komen ook studenten burgerlijk ingenieur regelmatig mee kijken in de operatiezaal.