Het onderzoek, onder leiding van prof. dr. Joost Wauters (algemeen inwendige geneeskunde UZ Leuven) en dr. Bart Rijnders (Erasmus MC Rotterdam), vertrok van een observatie aan het bed van de patiënten. Tijdens de Mexicaanse grieppandemie in 2009 kwamen meer mensen met ernstige griep op intensieve zorg terecht. Artsen constateerden een opmerkelijk aantal mensen met een Aspergillus-infectie van de longen. Dat leidde tot een groots opgezet onderzoek waarbij gegevens bekeken werden van grieppatiënten op de diensten intensieve zorg in Belgische en Nederlandse ziekenhuizen tussen 2009 en 2016. Dat leidde tot de vaststelling dat Aspergillus ook in andere ziekenhuizen een reëel probleem is.
Deze ontdekking is onverwacht maar heel erg belangrijk. Vanaf nu kunnen we gerichter rekening houden met Aspergillus-infecties bij de opvang van onze grieppatiënten op intensieve zorg.prof. dr. Marc Van Ranst
De resultaten toonden aan dat 15% van de grieppatiënten op intensieve een Aspergillus-infectie ontwikkelt. De studie, zopas gepubliceerd in The Lancet Respiratory Medicine, klasseert griep daarmee officieel als een risicofactor voor het ontwikkelen van de dodelijke schimmelinfectie van de longen. Dankzij een groep controlepatiënten, die wel een longontsteking maar geen griep hadden, weet men dat het de griep zelf is die doorslaggevend is. Wie geen griep had, maakte 5% kans op aspergillose. Bovendien blijkt uit de resultaten dat het gebruik van cortisone een bijkomende risicofactor is voor het ontwikkelen van de schimmelinfectie.
Waakzaamheid nodig
Het is de eerste keer dat de link tussen ernstige griep en aspergillose zo duidelijk kon worden aangetoond. Niet alleen in Europese medische centra, maar ook in Amerikaanse ziekenhuizen is er veel belangstelling voor de nieuwe bevindingen.
Prof. dr. Joost Wauters: “Artsen en zorgverleners op intensieve diensten weten nu dat ze extra waakzaam moeten zijn, want een infectie met een schimmel op de longen heeft desastreuze gevolgen. De kans op overlijden door ernstige griep op intensieve zorg is met 20% sowieso al hoog, maar gecombineerd met een schimmelinfectie wordt die kans 45%. De ziekte snel opmerken en behandelen is essentieel. Ondertussen zijn we ook een studie opgestart die bekijkt of het interessant kan zijn om grieppatiënten op intensieve zorg preventief een antischimmelbehandeling te geven, zelfs al zijn er nog geen eerste tekenen van Aspergillus.”
Een andere vervolgstudie onderzoekt het oorzakelijk verband tussen griep en Aspergillus. Aspergillus is al jaren een bekend probleem bij mensen van wie de immuniteit verzwakt is, zoals bij hematologiepatiënten of mensen met levercirrose. Joost Wauters: “We kennen de precieze oorzaak niet, maar er spelen ongetwijfeld meerdere factoren mee. We vermoeden dat schade aan het longslijmvlies en een tijdelijke daling van de afweer, gevolgen van ernstige griep, een rol spelen, maar het zou ook kunnen dat bepaalde mensen genetisch gevoeliger zijn voor schimmelinfecties.” Opmerkelijk is dat Aspergillus-infecties sinds het voorkomen van de Mexicaanse griep ernstiger zijn. “Misschien merken we een schimmel nu vaker op, maar misschien komen de infecties nu ook meer voor doordat de griepvirussen muteren. Het kan ook zijn dat het gebruik van antivirale middelen of vaker gebruik van cortisone leidt tot meer schimmelinfecties.”
Prof. dr. Marc Van Ranst, viroloog UZ Leuven en griepspecialist: “Deze ontdekking is onverwacht maar heel erg belangrijk. Vanaf nu kunnen we gerichter rekening houden met Aspergillus-infecties bij de opvang van onze grieppatiënten op intensieve zorg.”
Het onderzoek gebeurde in samenwerking met UZ Leuven, Erasmus MC Rotterdam, Radboud Nijmegen, UZ Gent, UMC Maastricht, UMC Amsterdam en Gelre Ziekenhuizen.
In cijfers
- In België belanden 2 op de 1 000 mensen met griep in het ziekenhuis.
- Van die groep komt 1 op de 10 op intensieve zorg terecht.
- Naar schatting verblijven 50 000 mensen in de Europese unie en Amerika tijdens het griepseizoen op intensieve zorg: 15% van hen maakt kans op een schimmelinfectie.
- Van de patiënten met een schimmelinfectie, zal ongeveer de helft overlijden.
Over Aspergillus
De Aspergillus-kiem is een draadvormige schimmel die voorkomt op onder andere hooivelden en in huizen. Iedereen ademt dagelijks sporen van de schimmel in, die vervolgens door het longslijmvlies naar buiten geborsteld worden. Bij mensen waarvan het longslijmvlies beschadigd is, kunnen de sporen blijven zitten, waardoor schimmelinfecties op de longen ontstaan.
