Boeken om kinderen en jongeren te betrekken bij palliatieve zorg en overlijden

De meest gestelde vragen over kinderen en de dood

Riet Fiddelaers-Jaspers

Brochure voor iedereen die te maken heeft met kinderen die geconfronteerd worden met een overlijden in hun naaste omgeving. De compacte hoofdstukjes zorgen ervoor dat de lezer alleen hoeft te lezen waar hij of zij op dat moment behoefte aan heeft.

www.in-de-wolken.nl

Een boom vol herinneringen

Britta Teckentrup

Vos heeft een lang en gelukkig leven gehad, maar nu is hij moe. Hij zoekt een mooi plekje uit in het bos en valt in slaap. Voor altijd. De andere dieren in het bos missen hun vriend en komen bij elkaar om mooie herinneringen op te halen. Zonder dat ze het doorhebben, begint er een klein plantje te groeien op de plek waar Vos onder de sneeuw ligt. Bij elke herinnering wordt het plantje groter en mooier, tot er een enorme boom midden in het bos staat. Dit prachtige prentenboek over rouw is een mooi aanknopingspunt om met kinderen vanaf 4 jaar te praten over de dood en herinneringen.

gottmerkinderboeken.nl

Een pleister tegen tranen

Tanja van Roosmalen

Boek over de ondersteuning van kinderen en jongeren met een ernstig zieke ouder.

www.in-de-wolken.nl

Helpen bij verlies en verdriet

Manu Keirse

Een onmisbare gids voor wie rouwt of een dierbare wil bijstaan in zijn verdriet. Helpen bij verlies en verdriet is al vele jaren het basisboek over rouw. Het boek gaat niet alleen in op verlies door de dood, maar besteedt ook aandacht aan andere verliessituaties die vaak onterecht onderbelicht blijven, zoals verlies van je gezondheid, je werk of je toekomstperspectieven. Dankzij de talloze concrete tips voor de rouwende én zijn omgeving is het een heel praktisch instrument voor iedereen die met verlies geconfronteerd wordt.

www.lannoo.be

Het alfabet voor groot verdriet

Uus Knops & Sassafras De Bruyn

Het alfabet voor groot verdriet' helpt ons bij wat we zo moeilijk vinden: kinderen bijstaan in groot verdriet. In een heldere, zachte en toegankelijk taal legt psychiater en rouwdeskundige Uus Knops cruciale woorden uit die te maken hebben met de dood. Bij elke letter van het alfabet maakte Sassafras De Bruyn een prachtige en gevoelige illustratie die de woorden aanvult en uitnodigt om het gesprek verder te zetten. Dit alfa-bedje spreidt een warm deken uit waaronder de meest wonderlijke gesprekken kunnen ontstaan, zodat groot verdriet toch omarmd kan worden.

www.borgerhoff-lamberigts.be

Het eiland van opa

Benji Davies

Het eiland van opa is een prachtig verhaal over de band tussen een jongen en zijn opa. Dit troostrijke boek vertelt op subtiele wijze hoe het is als je een grootouder moet missen.

www.lsamsterdam.nl

Het is oké om je niet oké te voelen

Megan Devine

In 'Het is oké om je niet oké te voelen' nodigt psychotherapeut en rouwcoach Megan Devine je uit om rouw een plek te geven in je leven en het niet zo snel mogelijk te overwinnen en door te gaan. Aan de hand van ervaringsverhalen, onderzoek, tips en creatieve mindfulnessoefeningen leidt ze je op een unieke manier door een ervaring waar we vroeg of laat allemaal mee te maken krijgen.

altamira.nl

Het leven en jij

Elisabeth Helland Larsen

Het Leven neemt ons mee op reis en vertelt wat zijn taken allemaal zijn. Het Leven zorgt voor beweging, laat insecten leven, volgt kinderen tot ze zelf kinderen krijgen - kortom, het Leven is de kracht die de wereld doet dragen. Aan de hand van heel concrete voorbeelden zet dit boek aan tot nadenken. Wat betekent het leven voor jou? Ga mee op een kleurrijke reis, krachtig en poëtisch als het leven zelf.

www.lannoo.be

Ik had je nog zoveel willen zeggen

Martine van Nieuwenhuyzen

Of we het nu leuk vinden of niet, de dood hoort bij het leven. De dood in het leven is oneerlijk, onverwacht onontkoombaar. In dit boek gaat het vooral over het omgaan met die dood. Hoe kun je toch nog zeggen wat je wilde zeggen tegen je maatje die er niet meer in levende lijve is? Op welke manieren kun je proberen het verdriet een heel klein beetje te verzachten? Op een ingetogen manier nodigt dit boek kinderen uit om te praten over het ongrijpbare van de dood, om het een beetje grijpbaar te maken.

www.atelier10.nl

Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk

Ineke van Essen

Als iemand van wie je houdt is doodgegaan, lijkt het soms of niemand echt begrijpt hoe je je voelt. In dit boek vertellen dertig kinderen tussen de zes en twaalf jaar over wat zij meemaakten en hoe hun leven verder ging na de dood van hun vader of moeder. Over verdriet en geluk, over akelige gedachten en fijne herinneringen. 'Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk' is een boek om af en toe een stukje in te lezen en dan te merken dat je niet de enige bent die zich zo voelt als jij.

libris.nl

Ik weet niet wat ik zeggen moet...

Mariska Overman & Rob Bruntink

Ervaringen met dood, verlies en rouw roepen al snel ongemak op. Als een collega ernstig ziek is, een vader op de school van je kind is overleden, of als je hoort dat die vriendin van vroeger niet lang meer te leven heeft. Wat zeg je dan? Dit boek helpt je op weg om het gesprek toch aan te gaan of een troostende schouder te bieden. Daarnaast geeft het ook handreikingen hoe je met je eigen partner of ouders over de laatste levensfase kan praten.

www.uitgeverijtenhave.nl

Je bent jong en je rouwt wat

Lisanne van Sadelhoff

Toen haar moeder overleed, dacht Lisanne van Sadelhoff als een typisch kind van haar generatie: er is vast wel een handboek met een helder stappenplan. Zodat ze rouwen snel van haar to-do-list kon schrappen. Guess what: dat was er niet. Wat er wel was: vrienden die zich prompt tot rouwdeskundigen ontpopten en haar liefdevol bombardeerden met wijsheden en clichés. Het cliché dat Van Sadelhoff kan onderschrijven: elk rouwproces is uniek. 'Je bent jong en je rouwt wat' is daarom geen handleiding, maar een goudeerlijk boek dat pijnlijk duidelijk maakt dat alles beter is dan zwijgen.

dasmag.nl

Je kunt het maar één keer doen

Barbara van Beukering

We weten maar één ding zeker in ons leven en dat is dat we op een dag doodgaan. Toen de ouders van Barbara ongeneeslijk ziek waren, wilde haar vader er niet over praten, terwijl haar moeder heel bewust alle tijd nam om afscheid te nemen van haar dierbaren. Hierdoor realiseerde Barbara zich dat de manier waarop je afscheid neemt van het leven, grote impact heeft op je nabestaanden. Er bestaat geen blauwdruk voor een goed sterfbed, maar je kunt je er wel degelijk op voorbereiden.

www.spectrumboeken.nl

Jij en de dood

Elisabeth Helland Larsen

Een bekroond verhaal over hoe de dood bij het leven hoort. Een troostend boek voor wie afscheid moet nemen of voor wie zich afvraagt waarom het leven eindigt.

www.lannoo.be

Jij ontbreekt aan mij

Mirjam Rotenstreich

Beheerst door Verdriet, Gemis en Leed om haar zoon Tonio, die in 2010 overleed aan de gevolgen van een verkeersongeluk, staat het leven van Mirjam Rotenstreich in het teken van overleven. Dat begrijpt iedereen. Maar wat dat werkelijk betekent, is door niemand na te voelen. In de afgelopen jaren schreef ze korte teksten die vaak hartverscheurend zijn, soms onverwacht luchtig, en die telkens één aspect behandelen van het leven van een moeder zonder kind.

www.singeluitgeverijen.nl

Jonge kinderen en de dood. Tips voor ouders en verzorgers.

Het groene boekje ‘Jonge kinderen en de dood. Tips voor ouders en verzorgers’ is een handzaam boekje, met tips voor ouders/verzorgers en zorgprofessionals, die te maken hebben met een kind dat een dierbare gaat verliezen of heeft verloren.

demoppies.com

Lievelingsverdriet

Thaïs Vanderheyden

'Een waarlijk prachtige parabel over verlies en troost, over waarachtige schoonheid bij het dragen van diep verdriet.' zo zegt Dr. Dirk De Wachter over dit ontroerend verhaal over verwerken van verdriet, meenemen wat mooi is en veerkracht.

delimonadefabriek.be

Mijn boek over...

Federatie Palliatieve Zorg

In dit boek kunnen kinderen op creatieve wijze aan de slag met hun emoties over het (nakend) verlies van iemand uit hun omgeving. Ze kunnen zelf plakken, tekenen, kleuren, knutselen of herinneringen (laten) opschrijven.

pha.be

Misschien is doodgaan wel hetzelfde als een vlinder worden

Pimm van Hest

Een mooie dag. Christiaan en Opa zijn in het park. Ze filosoferen over grote en kleine vragen. Waarom gaan we dood? Wat is er na de dood? En moet je bang zijn voor de dood? Dit boek nodigt uit tot een gesprek over de dood én geeft kinderen de ruimte om vragen, angsten en gedachten te verwoorden.

www.clavisbooks.com

Niet te jong voor verlies: kinderen en jongeren betrekken bij palliatieve zorg

Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen vzw

Wegwijzer voor ouders, familieleden en hulpverleners die worstelen met vragen als een kind of jongere met een palliatieve situatie te maken krijgt. De brochure bevat informatie en concrete tips voor ouders en andere sleutelfiguren.

palliatievezorgvlaanderen.be

Nog een allerlaatste kusje

Marianne Busser

Gedichtjes die troost kunnen bieden, of die het net iets gemakkelijker kunnen maken om met jonge kinderen over een groot verlies te praten. Nog een allerlaatste kusje met mijn hand nog in jouw hand voor je strakjes weg zult vliegen naar dat onbekende land

www.mariannebusser-ronschroder.info

Omdat ik je zo mis

Ayse Bosse

Ieder kind heeft af en toe verdriet. Vaak klein verdriet, maar soms ook groot. En soms is het verdriet zo groot dat het niet vanzelf over gaat. Dit boek kan daarbij helpen. Er is bijvoorbeeld plek om foto's in te plakken en om mooie momenten te beschrijven. Verhalen, gedichten en citaten van kinderen om te lezen. Maar ook ideeën om te knutselen of te koken...

www.uitgeverijrandazzo.nl

Ondersteboven

Federatie Palliatieve Zorg

Een werkboek voor jongeren waarin ze hun eigen gevoelens en verdriet op een creatieve manier een plek kunnen geven. Dit dagboek leert hen stil te staan bij de gevoelens die de ziekte van een geliefd persoon bij hen oproept. Voor wolwassenen kan dit boek een hulpmiddel zijn om de jongere te ontmoeten in zijn beleving.

pha.be

Over de dood

Sofie Jans & Madeleine van der Raad

Op een speelse en spitsvondige manier vertelt dit boek wat kinderen graag willen weten. Hoe komt het dat mensen sterven? Hoe kunnen we afscheid nemen? Hoe gaan we nadien om met ons gemis? En hoe doen ze dat op andere plaatsen in de wereld? Op deze en veel andere vragen krijg je een antwoord. Een informatief prentenboek voor kinderen vanaf 6 jaar over alles wat er gebeurt als een geliefde doodgaat.

www.clavisbooks.com

Over zwaan (en over ons)

Joke Guns

Uil en Das zijn de beste vrienden. Das is een verstrooide, emotionele dromer. Maar hij is er altijd voor zijn vrienden. Als er iets is met Zwaan, en zijn vrienden het hem vertellen, is hij eerst boos en dan ontzettend droevig. Samen halen ze mooie herinneringen op want “Zo lang ze over Zwaan praten, is ze er nog”. Het afscheid is triest maar mooi. De makers van dit gevoelige prentenboek concentreren zich op één thema – dood en afscheid nemen – en belichten het genuanceerd vanuit de realiteit met toch een fantasierijke twist.

pluizuit.be

Rouwen is liefde

Luuc Smit & Manu Keirse

Rouwexperts Luuc Smit en Manu Keirse houden in dit boek een vurig pleidooi om rouw de broodnodige ruimte te geven in ons leven. Hun boek laat zien dat er meer dan één manier is om te rouwen. Ze schetsen een genuanceerd beeld van de vele gezichten van verdriet, ontmaskeren enkele hardnekkige mythes over rouw en bieden tegelijk ook de concrete handvatten aan die je kunnen helpen om houvast te vinden bij aangrijpend verlies.

www.lannoo.be

Schaduwvrienden

Anne Knook- Duijnkerke & Corine de Man- van Tol

Schaduwvrienden is een prentenboek bedoeld voor kinderen die een broer(tje) of zus(je) zijn verloren. Het boek geeft uitleg over rouw en verlies en kan gebruikt worden door ouders, leerkrachten en hulpverleners. Ouders kunnen het boek lezen met hun kind(eren) en zo het verlies van het broertje of zusje bespreekbaar maken. Door de doe- en bespreekopdrachten biedt het boek veel waardevolle verbindingsmomenten tussen ouders en kinderen.

www.boekengilde.nl

Treurwil

Rik Van Puymbroeck

In de roman 'Treurwil' zoekt Rik Van Puymbroeck naar verdriet van vroeger en hoe je dat niet kan loslaten, maar juist wilt vasthouden en vorm wilt geven. Hoe de rouw minder rauw wordt, al verwoordt de tweeklank treffend de toch onmiskenbaar blijvende pijn.

www.debezigebij.nl

Van harte gecondoleerd

Ameline Ansu

Hoe ga je om met het verlies van een ouder als je zelf nog niet zo lang op eigen benen staat? Dit boek geeft een beeld van hoe leeftijdsgenoten dat doen. Je leest de ervaringen van mensen van wie de vader, moeder of allebei de ouders zijn overleden. Ameline sprak met meer dan twintig van hen over rouwverwerking en zes daarvan, inclusief zijzelf, staan centraal in het boek. Een boek over rouw voor jongvolwassenen, stuurloze twintigers én begin dertigers.

libris.nl

Van missen krijg je het koud

Sandra Jongeneelen & Wouter Van der Toorn

Rouw, hoe ga je daar goed mee om? Het antwoord op die vraag is hetzelfde als voor oververmoeidheid, ongeconcentreerd zijn of je depressief voelen: er is geen goede manier om het te doen. Met dit boek vestigen we de aandacht op fysieke gevolgen van rouw. Het boek is geschreven vanuit de gedachte dat je iemand bent verloren. Dat hoeft niet te betekenen dat een geliefde dood is, verliezen kan ook betekenen dat je gescheiden bent of je baan verloren. Ook dan is er sprake van rouw.

libris.nl

Verdriet is als een egel

Gerard van Midden

Gerard van Midden selecteerde uit vele gesprekken die hij had met nabestaanden 35 verhalen over rouw. Het boek is onderverdeeld in een aantal thema’s en bij elk thema staan verhalen, een reflecterende tekst en een afsluitend gedicht. De thema’s zijn: rouw en tijd, eenzaamheid, ruzie, schuldgevoel, opluchting, angst en doorgaan. Het boek is bedoeld om te troosten en moed te geven door herkenning.

rouwboek.nl

Wanneer word je dood?

Riet Fiddelaers-Jaspers

Praktische hulp bij vragen van kinderen over de dood. Als iemand overlijdt, roept dat bij kinderen vaak onverbloemde vragen op. Het is belangrijk om deze vragen serieus te nemen, en informatie te geven die kinderen helpt om het verlies te verwerken. Dit boek moedigt ouders, leerkrachten en hulpverleners aan om zo concreet mogelijk te zijn. Bijvoorbeeld door uit te leggen wat dood precies is, dat je verdriet mag hebben, en misschien het belangrijkst dat er troost is.

www.bruna.nl

Wordt het ooit weer normaal?

Alexandra Hustinx & Missing You

Dit boek biedt een inkijk in het leven van zes jongeren die afscheid moesten nemen. Loïc, Yaren, Amelie, Rune, Laure en Sarah getuigen over gemis, verder leven, overleven, stilstaan, eenzaamheid, vriendschap en troost. Hun verhalen worden afgewisseld met quotes, lijstjes en ruimte voor eigen ideeën. Kortom: een toegankelijk boek voor jongeren die op zoek zijn naar antwoorden en tegelijkertijd een bron van inspiratie voor iedereen die dicht bij jongeren staat.

www.missingyou.be

Zien in het donker

Babet te Winkel

Na het overlijden van haar moeder toen ze zelf net twintig was, kwam Babet erachter dat de taal die we gebruiken omtrent rouw en verlies haar niet verder hielp. Maar hoe geef je dan wel woorden aan zo’n overdonderende ervaring? Babet beschrijft de eerste periode zonder opsmuk, maar met een gouden pen en vol psychologisch inzicht. Met 'Zien in het donker' heeft ze het boek geschreven dat zij zelf had willen lezen nadat haar moeder was overleden.

www.atlascontact.nl