Patiënten die door slokdarmkanker hun slokdarm operatief moeten laten verwijderen, volgen sinds mei 2017 een nieuw nazorgtraject bij UZ Leuven. In tegenstelling tot vroeger beginnen ze snel weer zelfstandig te eten en worden ze aangespoord zo snel mogelijk uit bed te komen om te bewegen. De eerste resultaten bij 50 patiënten zijn opmerkelijk: artsen registreerden meer dan de helft minder longontstekingen en ademhalingsfalen. Ook de ernst van de complicaties daalde drastisch en patiënten konden gemiddeld drie dagen vroeger weer naar huis.
Verbeterde nazorg
Verbeterde nazorg of Enhanced Recovery Programmes (ook bekend als ERP) is een snel oprukkende tendens in de ziekenhuiswereld. Op basis van wetenschappelijke literatuur wordt onderzocht of de manier waarop men al jarenlang werkt wel de beste methode is om een patiënt zo snel mogelijk te laten herstellen. Het multidisciplinaire team voor slokdarmkanker in UZ Leuven maakte die analyse voor de zorg na een slokdarmverwijdering.
Operaties waarbij de slokdarm wordt weggenomen, hebben over het algemeen geen goede reputatie. De kans op overlijden is hoog: 5% van de patiënten is niet meer in leven 90 dagen na de ingreep. Vaak zijn patiënten zware rokers, drinkers of mensen met zwaarlijvigheid, waardoor ze ook andere aandoeningen hebben en de ingreep en nazorg complexer worden. Omdat een slokdarmverwijdering een erg technische operatie is aan hals, buik en borstkas, is de kans op complicaties groot. Longontstekingen, hartritmestoornissen, lekkage van de slokdarmnaad en andere infecties zijn geen uitzondering. Na de operatie staat patiënten een langdurig herstel te wachten.
Sneller uit bed
Het multidisciplinaire team voor slokdarmkanker in UZ Leuven besloot werk te maken van de verbetering van de complexe zorg voor patiënten met slokdarmkanker. Daarvoor namen ze, geïnspireerd door gelijkaardige projecten in de Verenigde Staten, de werkwijze voor de nazorg van slokdarmkankerpatiënten grondig onder de loep. Waar men er vroeger van uitging dat het beter is om een patiënt na de ingreep 5 dagen niet te laten eten, weet men nu dat daarvoor in de wetenschappelijke literatuur geen bewijs bestaat. Vandaag beginnen sommige patiënten al op de tweede dag na de operatie weer zelf te drinken en is er meer aandacht voor de calorie-inname tijdens en na de ziekenhuisopname.
Vroeger was er de veronderstelling dat patiënten het na een zware ingreep best rustig aan doen. Maar ook daar blijkt geen wetenschappelijke basis voor. Integendeel: patiënten die in bed blijven liggen, hebben meer kans op longinfecties door slijmopstapeling. Vandaag gaan patiënten na hun operatie met hulp van een kinesist of een verpleegkundige op de eerste of tweede dag na de operatie al rondwandelen om hun longen sneller te doen herstellen.
Resultaten
In het kader van een grote internationale studie met 24 ziekenhuizen hield UZ Leuven alle gegevens over complicaties bij slokdarmkankerpatiënten bij, volgens wetenschappelijk bepaalde criteria. Die criteria worden vandaag gebruikt om een evaluatie te maken van patiënten met slokdarmkanker.
Sinds 1 mei 2017 volgt UZ Leuven het nieuwe traject voor patiënten na slokdarmchirurgie. De eerste cijfers tonen erg positieve resultaten. De cijfers vergelijken 50 patiënten die het nieuwe traject volgden sinds mei 2017 met 151 patiënten die van januari 2015 tot april 2016 de klassieke nazorg kregen. Het aantal infecties is merkelijk gezakt: vooral longontstekingen daalden met 57%, maar ook respiratoir falen en andere infecties verminderden. De ernst van de complicaties daalde opmerkelijk, waardoor patiënten minder vaak en minder lang naar intensieve zorg moesten. Er waren ook duidelijk minder lekkages van de slokdarmnaad en mensen hadden minder last van delirium. De helft van de patiënten kon na 9 dagen naar huis, in plaats van na 13 dagen bij de klassieke nazorg. Waar vroeger 27% van de patiënten langer dan 20 dagen in het ziekenhuis bleef, zakte dat nu naar 11%. Het verkorte ziekenhuisverblijf leidde niet tot een verhoging van het aantal heropnames, integendeel.
Prof. dr. Philippe Nafteux van de dienst thoraxchirurgie: “De impact van de nieuwe werkwijze heeft ons ook enigszins verrast. De nieuwe processen zijn het resultaat van een samenwerking tussen artsen, kinesisten, verpleegkundigen en andere gezondheidszorgmedewerkers. Het vraagt wat tijd om voor patiënten een persoonlijk plan op maat te maken vóór en na de operatie, maar het is duidelijk dat die aanpak loont. Bijkomend voordeel is dat we met deze werkwijze ook meer ziekenhuisbedden vrijmaken, waardoor niet alleen patiënten, maar ook het ziekenhuis en de gezondheidszorg er wel bij varen.”
Over slokdarmverwijdering in UZ Leuven
UZ Leuven werkt al jaren aan een verbetering van de chirurgische technieken voor slokdarmkanker, waardoor kijkoperaties vandaag de norm zijn. De nauwe multidisciplinaire samenwerking tussen oncologen en chirurgen zorgde voor een meer persoonlijke aanpak bij de keuze voor chemotherapie, radiotherapie of chirurgie. In samenwerking met andere, internationale ziekenhuizen pleit UZ Leuven ook voor een betere centralisatie, waardoor enkel centra met voldoende ervaring complexe chirurgische ingrepen uitvoeren. In België ondergaan gemiddeld 500 mensen per jaar een slokdarmverwijdering voor een slokdarmtumor. Een kwart tot een derde daarvan gebeurt in UZ Leuven.