Extra dosis straling verlaagt kans op terugkeer prostaatkanker

Een van de behandelingen die mannen met niet-uitgezaaide prostaatkanker kunnen ondergaan is bestraling. Artsen bestralen dan de hele prostaat, waar de kankercellen meestal op meerdere plekken zitten. Alleen de hoofdtumor is echter zichtbaar op de scan.

Als de ziekte ondanks de behandeling terugkomt, is dat regelmatig precies waar die zichtbare hoofdtumor zat. Een extra dosis straling exact op die plek blijkt de kans op herval te verlagen. Dat blijkt uit de FLAME-trial: een groot onderzoek bij 571 patiënten van het UMC Utrecht, Antoni van Leeuwenhoek, UZ Leuven en Radboudumc.

Minder herval

Patiënten kregen binnen het onderzoek 35 bestralingen met of zonder zo’n extra dosis straling op de zichtbare tumor. Bij mannen die de boost kregen, kwam de ziekte in de eerste vijf jaar na de behandeling minder vaak terug. Ook bleef de PSA-waarde, een belangrijke indicator voor prostaatkanker, laag bij 92 procent van de mannen in de boost-groep. Ter vergelijking: dat was zo bij 86 procent van de controlegroep. Het gaat om mannen van wie de tumor door de arts was ingedeeld als ‘matig of hoog risico’.

Geen extra bijwerkingen

“De bestralingsboost halveert dus het aantal mannen dat de PSA-waarde weer omhoog ziet gaan in de eerste vijf jaar na hun behandeling: van 15 naar 8 procent”, zegt radiotherapeut en hoofdonderzoeker Linda Kerkmeijer van het UMC Utrecht en Radboudumc. “De bestralingsboost gaf bovendien geen extra bijwerkingen, wat een belangrijke uitkomst is.” De behandeling is nu beschikbaar in het UMC Utrecht, Antoni van Leeuwenhoek, UZ Leuven en Radboudumc.

“Een substantieel aantal mannen kan hier baat bij hebben”, zegt radiotherapeut Floris Pos van het Antoni van Leeuwenhoek. “In Nederland bestralen we jaarlijks honderden mannen die voor deze behandeling in aanmerking zouden kunnen komen. Dus het kan een hoop leed voorkomen, want als de kanker terugkomt betekent dat voor patiënten: onzekerheid, onderzoeken en zware vervolgbehandelingen zoals een operatie of hormoontherapie.”

Maar vijf keer bestralen

Toen de FLAME-trial van start ging, was de standaardbehandeling voor deze groep patiënten 35 keer bestralen. In de afgelopen jaren werd dat aangepast naar 20, en voor mannen met een minder agressieve vorm zelfs nog maar 5 bestralingen.

“Ondertussen zijn we gestart met een vervolgonderzoek dat de nieuwe boost-behandeling combineert met slechts vijf keer bestralen”, zegt radiotherapeut-oncoloog prof. dr. Karin Haustermans van UZ Leuven. “Het ziet er namelijk naar uit dat vijf keer bestralen ook voor deze groep patiënten in de toekomst standaard kan worden.”