Leuvense onderzoekers vinden biomerker om succes immuuntherapie bij leverkanker te voorspellen

Immuuntherapie is een behandeling die het eigen afweersysteem van de patiënt aanmoedigt om de kanker aan te vallen. Net zoals voor heel wat andere vormen van kanker biedt immuuntherapie uitstekende resultaten voor een deel van de patiënten met leverkanker. Maar helaas heeft de therapie bij 3 van de 4 patiënten met leverkanker geen effect: zij hebben er dus baat bij om meteen een andere therapie te krijgen. Zo worden ook de nevenwerkingen en kosten die immuuntherapie met zich meebrengt vermeden.

Leuvense onderzoekers van UZ/KU Leuven en het VIB gingen daarom op zoektocht tot op het diepste celniveau, in de hoop mogelijke aanwijzingen te vinden waarom immuuntherapie bij de ene wel en de andere niet aanslaat. Ze onderzochten zowel tumorweefsel als bloedstalen van 44 patiënten met leverkanker. Daarvoor maakten ze gebruik van single cell sequencing, een gloednieuwe techniek die individuele cellen één voor één analyseert en genetisch uitleest. Van elke cel in het tumorweefsel gingen ze na welk type cel het was, om zo de leverkanker volledig te ontrafelen en op celniveau te bepalen of de tumor gevoelig zou zijn aan immuuntherapie of niet.

Het uiterst gedetailleerde onderzoek leidde tot een doorbraak: in een subklasse van een van de immuuncellen vonden ze een cel die verantwoordelijk blijkt voor de juiste reactie op de immuuntherapie. Om die bevindingen te bevestigen, controleerden de artsen het tumorweefsel van meer dan 250 patiënten met leverkanker die immuuntherapie kregen. Bij de patiënten waarbij de nieuwe biomerker aanwezig was, werkte de immuuntherapie duidelijk veel beter.

Prof. dr. Jeroen Dekervel, digestief oncoloog in UZ Leuven: “Dankzij deze ontdekking weten we precies welke cellen verantwoordelijk zijn voor de immuuntherapierespons: als die cellen klaarzitten in de tumor van een patiënt, weten we dat ze in gang zullen schieten bij immuuntherapie. Als die cellen er niet inzitten, zal de persoon in kwestie niet gebaat zijn bij immuuntherapie en kunnen we direct voor een andere behandeling kiezen. Het bewijst opnieuw hoe belangrijk het is om te investeren in de nieuwste technologieën om kanker beter te begrijpen: op dit moment is single cell technologie de enige techniek die op zo’n diep niveau gespecialiseerde celtypes kan zien zitten.”

Opvolgstudie in Vlaamse ziekenhuizen

In een volgende studie gaan de onderzoekers op zoek naar een makkelijke en goedkopere techniek om de bewuste biomerker op te sporen bij patiënten. Het is namelijk onhaalbaar om voor elke patiënt de single cell technologie te gebruiken. Dankzij de single cell technologieweten de artsen welke eiwitten de belangrijke cellen afscheiden. Die eiwitten kunnen ze terugvinden door een klassieke test via een kleuring van het weefsel. Op dit moment staat een nieuwe studie in de steigers waarbij de biomerker zal worden getest bij meerdere Vlaamse ziekenhuizen.

Prof. dr. Jeroen Dekervel: “De wetenschappelijke vraag is beantwoord, maar nu moeten we een manier vinden om de test in de klinische praktijk te krijgen. Single cell technologie is te duur en arbeidsintensief om het op grote schaal te doen. Om op zo'n diep celniveau te kunnen onderzoeken, heb je bovendien een stukje kankerweefsel nodig dat meteen na afname moet worden verwerkt. Nu we eerst fijnmazig bekeken hebben welke cellen er verantwoordelijk zijn voor de immuunrespons, gaan we op zoek naar een makkelijkere techniek om die te kunnen terugvinden. De nood daaraan is hoog, want het zal de kans op een betere afloop voor patiënten met leverkanker drastisch verhogen.”

De studie werd gepubliceerd in Nature Communications en kadert in het doctoraatsproject van dr. Sarah Cappuyns. Het is een samenwerking tussen het klinisch team dat zorg draagt voor de patiënten met leverkanker in UZ Leuven en het labo voor Translationele Genetica van prof. Diether Lambrechts (VIB/KU Leuven). Artsen zien de laatste jaren een duidelijke stijging van het aantal mensen met leverkanker wereldwijd: de ziekte zal binnen enkele jaren de derde meest frequente doodsoorzaak zijn van sterfte door kanker.