Poortkatheter

Anatomie

Een poortkatheter is een katheter (een dun buisje) met een reservoir die wordt ingeplant in een grote ader onder uw sleutelbeen (vena subclavia). De katheter wordt via deze ader naar een grote ader geleid boven de rechterkant van het hart, meer bepaald de holle ader (vena cava superior).

Diagnose

De poortkatheter wordt geplaatst wanneer er regelmatig een bloedafname of toediening van medicatie moet gebeuren (bv. chemotherapie bij een kankerbehandeling).

Een poortkatheter mag ook gebruikt worden om tijdens medische onderzoeken (bv. CT-scan, MR-scan of andere onderzoeken) contrastvloeistof toe te dienen.

Oorzaak en behandeling

De poortkatheter wordt geplaatst wanneer u vaak geprikt moet worden voor een behandeling (gedurende meerdere maanden). Bloedafnames en het toedienen van medicatie verlopen via de poortkatheter, waardoor pijnlijke prikken tot een minimum worden beperkt.

De poortkatheter, die onderhuids ingeplant wordt, wordt met een naald aangeprikt. Enerzijds maakt dat mogelijk om uw therapie langs die weg in de grote bloedvaten toe te dienen. Anderzijds laat een poortkatheter toe dat bloed langs die weg kan afgenomen worden.

Voordelen van prikken via een poortkatheter 

• Minder pijn
• Oppervlakkige aders worden gespaard.
• Het prikken verloopt vlotter, omdat er niet telkens gezocht moet worden naar een geschikte ader.
• De toegediende infusievloeistoffen en geneesmiddelen worden onmiddellijk sterk verdund in een dieper gelegen, grote ader, zonder nadelige effecten op de bloedvatwand.  

Plaatsen van de poortkatheter 

• Duur: 30 tot 60 minuten
• Onder plaatselijke verdoving in het dagziekenhuis chirurgie. Na de procedure mag u meteen weer naar huis.
  • Bij kinderen: onder volledige verdoving via een gewone opname 
• De chirurg plaatst de poortkatheter onder uw huid via een insnijding ter hoogte van de borstkas. 

Na de ingreep hebt u één of twee dunne littekens van 1 à 4 cm.

Soms blijft er een welving van de huid zichtbaar boven de poortkatheter. Die is zo klein dat ze nauwelijks zichtbaar is als u kleding draagt.

Verwijderen van de poortkatheter 

De poortkatheter wordt verwijderd door een kleine ingreep onder plaatselijke verdoving, via hetzelfde litteken langs waar de poortkatheter geplaatst werd. De procedure duurt gewoonlijk 30 minuten.

Mogelijke complicaties

Algemene lichamelijke problemen

• Koude rillingen of koorts (> 38,5 °C) na het aanprikken of spoelen van de poortkatheter
  • Neem een geneesmiddel om uw koorts te laten dalen (bv. Dafalgan®) en controleer uw temperatuur na één uur opnieuw.
  • Contacteer uw huisarts of ga naar de spoedgevallendienst wanneer uw temperatuur na één uur nog steeds boven 38,5 °C zit. Mogelijk is de poortkatheter geïnfecteerd.
• Pijn of zwelling aan de zijde van de poortkatheter (arm, hals of aangezicht)
  • Verwijder hand- en polsjuwelen indien mogelijk.
  • Neem eventueel een pijnstillend geneesmiddel in.
  • Kom naar de spoedgevallendienst om de oorzaak van de pijn of zwelling op te sporen en zo nodig een behandeling te starten.

Functionele problemen

• Het aspireren of afnemen van bloed is onmogelijk
  • Spoel de katheter extra met een fysiologische zoutoplossing 0,9%.
  • Ga op de linker- of rechterzijde liggen, adem diep in, hoest of blaas op uw hand. Zo kan de positie van de kathetertip in de bloedbaan wijzigen, zodat er toch bloed kan geaspireerd worden.
  • Laat de poort opnieuw aanprikken, eventueel met een langere naald.
  • Als alle voorgaande acties zonder resultaat blijven, contacteer dan het katheterteam.
     
• Weerstand bij het spoelen van de poortkatheter
  • De thuisverpleegkundige kan in eerste instantie de naald opnieuw prikken en, indien mogelijk en zonder extra druk uit te oefenen, de katheter spoelen met een fysiologische zoutoplossing 0,9%.
  • Als de voorgaande actie zonder resultaat blijft, contacteer dan het katheterteam.

Lokale problemen

• Roodheid, etter of pijn ter hoogte van de prikplaats
  • Neem contact op met het katheterteam of de huisarts.

Preventie en nazorg

Pijnstilling

Pijn of een ongemakkelijk gevoel ter hoogte van de katheter zijn normaal. U mag hiervoor een pijnstiller nemen op basis van paracetamol.

• Wel: paracetamol, Dafalgan®, Dolpron®, Perdolan Mono®
• Niet: acetylsalicylzuur, Aspirine®, AspegicAspro®, Perdolan Compositum®

Rust en beweging

Vermijd de eerste vier weken:

• belasting van arm en schouder aan de kant waar de poortkatheter geplaatst is;
• bruuske, zware en herhaaldelijke kleine bewegingen van de arm.

Wondzorg

• Er wordt een verband aangebracht op de wonde.
• Het verband absorbeert mogelijk lekkend vocht van de insnijding. 
• U mag met het verband douchen.
• Na 10 tot 14 dagen worden de hechtingdraadjes verwijderd. Dat kan bij uw huisarts of in het ziekenhuis.

Wondverzorging is niet meer nodig zodra de insnijdingen geheeld en volledig gedroogd zijn.

U moet de poortkatheter om de drie maanden thuis spoelen. Voor meer informatie hierover kunt u onderaan deze pagina de brochure Poortkatheter: onderhoud in de thuiszorg raadplegen.

Praktische informatie

• Een poortkatheter vormt meestal geen belemmering voor het sporten. Laat de chirurg vooraf weten als u een sport beoefent waarbij een intensief gebruik van de arm of schouder vereist is (bv. boogschieten of tennis). In de mate van het mogelijke zal de chirurg daarmee rekening houden.
   
• De poortkatheter wordt overal ter wereld gebruikt. In vrijwel elk land kunt u ziekenhuisartsen vinden die ervaring hebben met dit systeem en u kunnen helpen wanneer u op reis bent.
   
• Bij veiligheidscontroles op luchthavens of in warenhuizen zal de poortkatheter het alarmsysteem niet activeren. U kan gerust deze controlesystemen passeren. Let op: de puntnaald voor het aanprikken van de poortkatheter moet wel verwijderd zijn.
   
• Ondanks de poortkatheter blijft het dragen van een gordel bij het autorijden verplicht.

Vragen of problemen?