Op de catwalk in 3D

Campus Pellenberg kent iedereen als het revalidatiecentrum van UZ Leuven, maar je vindt er in de kelderverdieping ook iets heel bijzonders: het labo voor klinische bewegingsanalyse of ganglabo. Kinesitherapeuten en artsen onderzoeken er tot in de kleinste details hoe hun patiënten bewegen. Catherine Huenaerts, kinesitherapeut en coördinator van het ganglabo van UZ Leuven, legt uit hoe dat in zijn werk gaat.

“Kinderen die geboren worden met een hersenletsel, hebben minder kracht en een verstoorde controle over hun spieren. Als ze groeien, wordt de manier waarop ze stappen anders dan bij gezonde kinderen. Sommige kinderen met een hersenverlamming hebben kleine afwijkingen, terwijl andere kinderen nauwelijks kunnen stappen.” 

“Met de 3D-ganganalyse krijgen we heel gedetailleerde informatie over hun wandel­patroon. Per stap die de patiënt zet, zien we heel precies wat er gebeurt. En dat helpt ons om de behandeling op punt te stellen. Die behandeling kan bestaan uit kinesitherapieoefeningen, een spalk of brace of, als het nodig is, een chirurgische ingreep.”

Reflectoren

Zodra een patiëntje twee of drie jaar is, kan het onderzoek plaatsvinden. En omdat kinderen groeien, wordt het onderzoek jaarlijks herhaald, zodat de therapie telkens opnieuw aangepast kan worden. 
 

Bij het onderzoek krijgt het kind maar liefst zestien reflecterende merktekens op zijn bekken, benen en voeten. Infraroodcamera’s registreren de positie van die merktekens terwijl het kind stapt en via een softwareprogramma bekijkt de kinesitherapeut de gedetailleerde bewegingen van bekken, heup, knieën en voeten.

Er worden ook oppervlakte-elektroden geplaatst op zestien spieren, om een beeld te verkrijgen van de spieractiviteit in de onderste ledematen. Een krachtplatform meet de krachten rond de gewrichten. Bovendien wordt alles ook nog eens met gewone videocamera’s geregistreerd. Met al die merktekens en elektroden wandelt de patiënt een paar keer op en neer. 

Alles tegelijk

Het resultaat is een gedetailleerd overzicht van de manier waarop het kind stapt: de positie van de gewrichten op elk moment van de stapbeweging, de krachten die inwerken op de gewrichten en de spieractivatie. Maar waarom precies zo’n ingewikkelde meting doen als je ook gewoon kan kijken naar hoe een kind loopt?

“Het knappe van de 3D-ganganalyse is dat je alles simultaan en objectief kunt bestuderen. Dat is onmogelijk als je naar videobeelden kijkt: je kan nooit alles tegelijk zien. Vooral de manier waarop de gewrichten draaien, kun je niet met het blote oog zien. Jaar na jaar kunnen we bij onze patiënten daardoor subtiele verschillen opsporen, zodat we de behandeling snel kunnen bijsturen.”

Verbeterde software

De 3D-ganganalyse is niet nieuw. Het labo bestaat sinds 1996 en het anatomische model waarmee het gangpatroon wordt gemeten, is sindsdien niet veranderd. “Dat is belangrijk, net omdat we kinderen jaar na jaar opvolgen en we de resultaten moeten kunnen vergelijken met die van de voorbije jaren.”

Maar natuurlijk heeft de technologische vooruitgang voor heel wat verbeteringen gezorgd. “Vroeger moesten de kinderen bijvoorbeeld zelf het analysesysteem dragen, in een rugzak met veel kabels. Nu is dat een draadloos systeem, en dus veel comfortabeler voor de patiëntjes. En ook de verbeterde camera’s en software maken de metingen vandaag vlotter.”

Zo volgeplakt met sensoren en merktekens rondlopen moet toch ook een beetje beangstigend zijn voor de kinderen? “Klopt, daarom proberen we alles heel rustig aan te pakken. We brengen de merktekens stap voor stap aan en bouwen dat op. En wij doen heel bewust geen labo-uniform aan. We laten kinderen speelgoedjes heen en weer brengen terwijl ze wandelen. Het is belangrijk dat ze zich op hun gemak voelen, omdat we zoveel mogelijk hun spontane gangpatroon willen bestuderen.”

Bij kinderen wordt de ganganalyse jaarlijks uitgevoerd tot ze volgroeid zijn, maar ook een aantal volwassen patiënten heeft baat bij zo’n onderzoek, bijvoorbeeld mensen die een hersen- of ruggenmergletsel hebben of personen met orthopedische klachten aan hun voet. Je behandelende arts vraagt dan zo’n onderzoek aan. Het RIZIV betaalt het grootste deel van dit vrij dure onderzoek terug. 
 

(Tekst: Isabelle Rossaert)