Digitaal naar de dokter

Een raadpleging via een videogesprek was al mogelijk voor de coronacrisis toesloeg. Via de technologie van mynexuzhealth, het online medisch dossier van UZ Leuven, zijn videoconsultaties mogelijk op een beveiligde manier. Sinds maart 2020 is het een optie waar met extra belangstelling naar gekeken wordt.

Prof. dr. Frank Rademakers is directeur medische technologie en innovatie in UZ Leuven. Hij is ervan overtuigd dat videoconsultaties een belangrijke rol zullen spelen in de geneeskunde van de toekomst. Daarom zetten de  IT-dienst van UZ Leuven en de nexuz­health-ziekenhuizen volop in op gebruiksvriendelijke toepassingen van raadplegingen op afstand, ook zonder dat patiënten zich moeten aanmelden bij mynexuzhealth.

Professor Rademakers: “Videoconsultaties zijn een perfecte match met die andere trend in de geneeskunde: het opvolgen van patiënten op afstand. Remote monitoring betekent dat patiënten thuis hun gewicht, bloeddruk, suikerwaarde of hartfrequentie zelf opvolgen, meestal met speciale draagbare apparatuur. Die regelmatige tussentijdse metingen geven ons veel meer informatie dan een eenmalige check-up in het ziekenhuis. De metingen op afstand zouden we dan met de patiënt kunnen overlopen tijdens een videogesprek.”

Routineconsultaties

Voor wie is zo’n videoconsultatie een meerwaarde? Professor Rademakers: “In de eerste plaats voor mensen die van ver komen voor een routineconsultatie. Als universitair gespecialiseerd ziekenhuis hebben wij patiënten vanuit heel Vlaanderen. Die zijn soms uren onderweg voor een contact van amper tien minuten met de arts. Met een videoconsultatie breng je geen tijd in de wachtzaal door en kun je een raadpleging inplannen zonder dat je er een dag verlof voor moet nemen.”

Tijdens de pandemie was een videoconsultatie natuurlijk ook veilig, omdat er geen kans op besmetting was voor de arts of patiënt. Heel wat mensen waren bang om naar het ziekenhuis te komen, waardoor de optie om de arts op afstand te kunnen spreken een grote meerwaarde was. Ten opzichte van een telefonische consultatie heeft video het voordeel dat je ook een letsel kunt tonen aan de arts en dat de raadpleging een meer menselijk karakter behoudt omdat je ook de gezichtsuitdrukking van je gesprekpartner ziet.

“Bij een raadpleging psychiatrie is een lichamelijk klinisch onderzoek niet nodig: dat was dan ook een van de meest gevraagde videoconsultaties in UZ Leuven tijdens de coronacrisis. Maar ook voor een bezoek aan bijvoorbeeld de dermatoloog is een videconsultatie mogelijk, al heb je dan best een beweeglijke camera op je laptop om letsels op je been of arm te kunnen tonen.”

Chronisch zieken

Vooral patiënten met een chronische ziekte kunnen heel wat voordeel halen uit consultaties op afstand. Professor Rademakers: “Denk aan mensen met een nier-, hart- of longziekte: zij moeten vaak op een tweejaarlijks routine­gesprek komen, als geruststelling dat alles OK is of om een labo-onderzoek of scan te bespreken. Dat korte gesprek kun je eigenlijk perfect vervangen door een videoconsultatie. Vooral als je bedenkt dat er lange wachtlijsten zijn door het grote aantal chronische patiënten. Als een hartpatiënt op een dag opeens pijnlijke steken heeft of kortademig is, zou hij direct een afspraak moeten krijgen. Dankzij de videoconsultaties voor de routine­raad­plegingen zouden patiënten met ernstige klachten sneller geholpen kunnen worden.”
 

"Ook andere Europese landen zetten in op videoconsultaties, al zijn de cijfers voorlopig ontnuchterend: amper 1 op de 10 consultaties tussen arts en patiënt gebeurt vanop afstand. Vooral in Denemarken, Noorwegen en Finland gebeurt het op regelmatige basis en ook in Nederland, Hongarije en Tsjechië komen videoconsultaties vaker voor dan in België. “Dat heeft in de eerste plaats te maken met het feit dat het in die landen ook terugbetaald wordt, wat in  België nog niet het geval is. Tijdens de coronapandemie krijgen artsen tijdelijk een honorarium voor telefonische raadplegingen en videoconsultaties, maar er is bij ons nog geen systematische terugbetaling.”
 

Technische barrières

De grootste bezwaren bij videoconsultaties? De moderne techniek die hapert. Niet iedereen heeft een geschikte laptop of een vlotte internetverbinding. Voor een aantal lichamelijke onderzoeken heeft de patiënt best een aangepaste camera die je kunt losklikken van de laptop om naar het te onderzoeken lichaamsdeel te richten. Professor Rademakers: “Onderzoek toont telkens aan: technische issues zijn de grootste barrière. Als de arts en patiënt samen besluiten om in de toekomst videoconsultaties te doen, is het handig om nog eens met je laptop naar het ziekenhuis te komen om die technische zaken te overlopen.” 

Wie een technisch onderzoek nodig heeft, zoals een echo of een MR-scan, moet natuurlijk naar het ziekenhuis komen. Maar soms is het moeilijk om zo’n scan en raadpleging op dezelfde dag in te plannen. Het kan handig zijn om die resultaten te bespreken via een videoconsultatie, waarbij de arts de medische beeldvorming aan de patiënt kan tonen. Zo moet de patiënt maar één keer naar het ziekenhuis komen. Nog een stap verder kan ook: bepaalde technische onderzoeken zouden ook op afstand kunnen gebeuren. Professor Rademakers: “Denk aan een microfoon die je op je hart of op je zwangere buik zet, waarbij de cardioloog of gynaecoloog naar de harttonen luistert.”

Face to face

Het is in ieder geval niet de bedoeling om gewone raadplegingen op termijn helemaal af te schaffen. “Dat is onmogelijk. Je bespreekt het best met je arts of het een optie is om in de toekomst videoconsultaties te doen. Maar er zijn ook een aantal beperkingen aan de videoconsultaties. Onderzoek toont aan dat er minder informatieoverdracht is dan wanneer arts en patiënt face to face praten. Zo vertelt de patiënt bijvoorbeeld minder persoonlijke zaken tijdens het videogesprek. Bij de bespreking van nieuwe medische problemen, het nemen van een beslissing of het meedelen van een moeilijke diagnose blijft een liveraadpleging meer geschikt."

"Het ideaal zal dus een mix van de twee zijn. Videoconsultaties zullen nooit het echte contact tussen arts en patiënt volledig vervangen. De toekomst zal uitwijzen voor welke patiënten en voor welk type raadplegingen onze videoconsultaties het meest geschikt zijn.”  

(Tekst: Ann Lemaître)