Filmen binnenin het lichaam

Binnen kijken: dat is letterlijk wat de term endoscopie betekent. Soms is een scan van buitenaf namelijk niet voldoende en moet de arts met een minicamera in het lichaam controleren of er iets aan de hand is. Tot halverwege de twintigste eeuw hadden artsen geen keuze als ze vermoedden dat een patiënt een probleem had: een operatie was de enige optie. Dat brengt echter altijd risico’s met zich mee, en dus ging de wetenschap op zoek naar alternatieven. 

Zo ontstond de techniek van de endoscopie, waarbij de arts een heel dunne en flexibele slang met een piepkleine camera in het lichaam van de patiënt laat glijden. Sinds de jaren tachtig gebeurt het onderzoek systematisch in Belgische ziekenhuizen. De endoscopie gebeurt via de mond of de anus, afhankelijk van het orgaan dat de dokter van binnenuit wil bekijken. 
 

Omdat zo’n endoscopie zich doorgaans op één orgaan concentreert, heeft elk onderzoek een eigen naam. Een gastroscopie focust zich op de maag en de aansluitende organen, een coloscopie onderzoekt de dikke darm en een enteroscopie gaat tot in de dunne darm. Een cholangioscopie bekijkt de galwegen en bij een broncho­scopie gaat het om de luchtwegen. Een laatste en meer complexe scopie is de ERCP, die met gebruik van contrastvloeistof de afvoerwegen van de lever, de galblaas en de pancreas onder de loep neemt.

Niet alleen kijken

“Endoscopisch onderzoek is onmisbaar”, vertelt maag-darmspecialist prof. dr. Raf Bisschops. “Met een MRI- of een CT-scan kan je grotere weefselafwijkingen van minimaal 1 centimeter opsporen. Maar een vlakke poliep of een beginnende ontsteking ga je er niet mee vinden, terwijl dat juist heel belangrijk is om een diagnose te stellen en op tijd een behandeling op te starten.” 

Een endoscopisch onderzoek beperkt zich trouwens niet per se tot kijken alleen. Als artsen tijdens de endoscopie iets aantreffen wat niet normaal oogt, kunnen ze een biopsie nemen voor verder onderzoek. Of ze kunnen het verdachte weefsel, zoals een poliep of een tumor, meteen verwijderen. Endoscopieën zullen dus altijd hun nut hebben, al ziet professor Bisschops wel een evolutie. 

“Ik ben ervan overtuigd dat het aantal diagnostische endoscopieën, die gewoon kijken en inspecteren binnenin je lichaam, de komende 10 tot 15 jaar zal dalen. Er zullen betere bloed- of speekseltesten als alternatief ontwikkeld worden, die ook kunnen aantonen dat er bijvoorbeeld een probleem is in je darmen of maag.” 

“Voor slokdarmproblemen heb je nu al de zogenaamde cytospons, een test in de vorm van een pil. De pil lost op in de maag, waardoor er een sponsje vrijkomt. Wanneer de arts de spons er terug uithaalt, komen er cellen uit de slokdarm mee, die verder onderzocht kunnen worden.”
 

Pijnloos

Al hoeft de dokter bij een endoscopie niet in het lichaam te snijden, toch is het begrijpelijk dat heel wat patiënten niet naar het onderzoek uitkijken. Het blijft tenslotte een invasieve procedure. Maar de ingreep is lang niet zo verschrikkelijk als sommige patiënten vrezen. 

“In werkelijkheid verloopt het onderzoek pijnloos”, vertelt professor Bisschops. “Je krijgt een verdoving als het nodig is. Een patiënt mag daar trouwens zelf ook altijd naar vragen. Afhankelijk van het onderzoek kan dat gaan van een lichte roes tot diepere verdoving.”

“Als het echt nodig is, doen we een algemene anesthesie. Maar als het zonder verdoving kan, zullen we dat altijd proberen, vooral als de patiënt regelmatig moet terugkomen voor een onderzoek. Toch zullen we niet aandringen. Stress en angst zijn nooit goed, en zijn zeker niet bevorderlijk voor een goed verloop van de endoscopie.”

Het blijft natuurlijk wel een medische ingreep. “Je mag zo’n endoscopie ook niet onderschatten en denken dat je een uur later alweer in je normale routine kunt stappen. Meestal heeft dat te maken met de verdoving, die schud je niet zomaar af.” 

“Als je voor een endoscopisch onderzoek langskomt, moet je dus iemand hebben die je naar huis brengt. Dat checken we heel goed op voorhand. Ik hoef er geen tekening bij te maken hoe gevaarlijk het zou zijn om half bewust aan het stuur te zitten, niet alleen voor jezelf maar ook voor de andere mensen in het verkeer.”

Wie een uitnodiging krijgt voor een endoscopie, wordt vooraf goed gebrieft: je krijgt altijd gedetailleerde instructies mee om je op de juiste manier voor te bereiden.
 

(Tekst: Ruben Nollet)