Chirurgie bij peniskanker

Door middel van een operatie aan de eikel of de schacht worden de door peniskanker aangetaste weefsels verwijderd, gaande van oppervlakkige ingrepen tot amputatie van (een deel van) de penis, eventueel met reconstructie om de functie en het uiterlijk van de penis zoveel mogelijk te behouden.

Uroloog prof. dr. Maarten Albersen over de mogelijke orgaanbesparende chirurgie bij peniskanker

Besnijdenis of circumcisie

Een besnijdenis of circumcisie is een chirurgische ingreep waarbij een deel of de volledige voorhuid wordt losgemaakt van de eikel en ingekort.

Tumorectomie of brede lokale excisie

De tumor wordt weggenomen met een deel ‘gezond’ weefsel rondom de kanker om er zeker van te zijn dat alle kankercellen verwijderd worden.

Nazorg na ingrepen zonder plaatsing van greffe (huidtransplantaat)

  • Indien er een verband werd geplaatst rond de penis, kan dit meestal na 24 uur verwijderd worden. De hechtingen lossen vanzelf op.
  • Draag zacht ondergoed en gebruik een los verband om de wonde te beschermen.
  • Je kan douchen na 24 uur, gebruik geen zeep op de penis. Dep het gebied droog met een schone handdoek of gaas. In bad gaan mag na 2 weken als de wonde goed geneest, gebruik geen geparfumeerde producten.
  • De penis zal gekneusd en gezwollen zijn na de ingreep. Je kan met je arts bespreken of je pijnstillers moet nemen tegen de pijn.
  • Beperk je activiteiten voor een paar dagen. Je kan na 1 week meestal terug beginnen werken. 
  • Na 4 weken mag je seksuele activiteiten hervatten als dit comfortabel aanvoelt. 

Glans resurfacing

Bij glans resurfacing wordt een deel van het oppervlakkig weefsel van de eikel weggenomen en worden er biopsieën genomen van het onderliggend weefsel om te checken of hier kanker te vinden is. Een klein stukje huid kan vervolgens van de dij verwijderd worden en gebruikt worden om het aangetaste gebied van de penis te vervangen (huidtransplantaat, ook wel greffe genoemd). Deze procedure gebeurt onder algemene verdoving.

Partiële glansectomie

Bij een partiële glansectomie word het deel van de eikel dat aangetast is door kanker verwijderd. Deze ingreep gebeurt bij kleinere tumoren die zich in minder dan de helft van de eikel bevinden.

De chirurg kan het deel dat verwijderd werd, herstellen door gebruik te maken van een deel van de voorhuid, de huid van de penisschacht of door gebruik te maken van een huidtransplantaat (greffe) van een ander deel van het lichaam.

Totale glansectomie

Bij grotere tumoren of tumoren die dieper doorgegroeid zijn moet soms de hele eikel verwijderd worden. Met deze ingreep probeert men de lengte van de penis zoveel mogelijk te behouden. 

Om de penis een zo normaal mogelijk uitzicht te geven na de ingreep kan huid van de dij gebruikt worden als een huidtransplantaat om een nieuwe eikel te maken. In sommige gevallen, kan de voorhuid hiervoor gebruikt worden als deze geen kanker bevat. 

Deze reconstructie kan mooie resultaten opleveren, maar de penis zal korter zijn dan voor de ingreep.

Partiële of totale penectomie

Uroloog prof. dr. Maarten Albersen geeft uitleg over de partiële penectomie
Uroloog prof. dr. Maarten Albersen geeft uitleg over de totale penectomie

Bij invasieve tumoren zijn meer ingrijpende procedures nodig om de kanker te behandelen. 

Een (gedeeltelijke) penisamputatie of penectomie is een chirurgische ingreep waarbij een deel van de penis of de volledige penis wordt verwijderd. De hoeveelheid weefsel dat verwijderd wordt kan variëren afhankelijk van de grootte en locatie van de tumor. Deze ingreep wordt soms uitgevoerd als de peniskanker zich verder heeft verspreid of als andere behandelingen niet effectief zijn gebleken. Na een (gedeeltelijke) penisamputatie kan je geconfronteerd worden met veranderingen bij het plassen en bij je seksuele functie.

Uroloog prof. dr. Maarten Albersen geeft uitleg over de mogelijke gevolgen van een penectomie

Nazorg na ingrepen met plaatsing van greffe (huidtransplantaat)

  • Het verband om de penis blijft meestal tot 7 tot 10 dagen na de operatie zitten en is vastgehecht aan de wond. Vermijd baden of douchen gedurende deze periode. De hechtingen lossen vanzelf op.
  • Na 14 dagen kan u geadviseerd worden om een zoutbad te nemen. Dep de operatiewond droog met een schone handdoek of gaas en vermijd materialen die vezels kunnen achterlaten. Een haardroger op een koude stand kan ook gebruikt worden om het gebied voorzichtig te drogen.
  • Als er een greffe van de dij is genomen, wordt een waterdicht verband aangebracht dat 2 weken moet blijven zitten. Het genezingsproces kan een ongebruikelijke geur veroorzaken, dit is normaal en geen reden tot ongerustheid. Het transplantaat kan een iets andere kleur hebben dan de rest van de penis.
  • Indien onder het waterdicht verband op de dij een ophoping van vocht ontstaat, dient het vervangen te worden. De thuisverpleging kan dit voor u doen.
  • Een urinekatheter kan ingebracht worden om de plasbuis te beschermen tijdens de operatie en blijft enkele dagen zitten. 
  • Vermijd voor zware inspanningen zoals tillen, boodschappen doen en tuinieren, terwijl de wond geneest. 
  • U heeft minimaal 4 weken vrij van werk nodig.
  • U moet 6 weken wachten voor het hervatten van seksuele activiteiten.

Lymfeklieroperatie

Als peniskanker zich verspreidt, verspreidt het zich eerst via de lymfeklieren in de liezen. Tijdens de lymfeklieroperatie haalt de uroloog een aantal of alle lymfeklieren in de lies en eventueel in het bekken weg.

Afhankelijk van waar de uitzaaiingen zich bevinden, kan dit aan de linkerkant, rechterkant of beide zijden nodig zijn. Deze ingreep gebeurt onder algemene verdoving. 

Na het verwijderen van lymfeklieren in de lies en het bekken kan er een zwelling in de weefsels van de penis en/ of scrotum en/ of benen optreden. Dit wordt lymfoedeem genoemd en ontstaat als gevolg van de ophoping van lymfevocht in de huid en het onderhuids weefsel.

Zie ook: Impact van peniskanker op fysiek functioneren - lymfoedeem

Nazorg na een lymfeklieroperatie

  • Bloed of vocht kan zich soms ophopen op de operatiewond en een klein plastic buisje (wonddrain) kan tijdens de operatie worden geplaats om overtollig vocht af te voeren en de genezing te bevorderen.
  • De hechtingen lossen vanzelf op.
  • Je lichaam zal na deze ingreep tijd nodig hebben om te herstellen en je moet inspannende activiteiten gedurende 4 tot 6 weken na de ingreep vermijden. Het is wel aangeraden om voldoende te bewegen onder de vorm van wandelen of lichte oefeningen met de benen om de vorming van lymfeoedeem te voorkomen.
  • Indien er lymfoedeem ontstaat, dien je aangepaste compressiekledij te dragen om de opstapeling van vocht tegen te gaan. 

Gevolgen van orgaanbesparende chirurgie aan de penis

Gevolgen van orgaanbesparende chirurgie aan de penis
Uroloog prof. dr. Maarten Albersen over de gevolgen van orgaanbesparende chirurgie aan de penis

Reconstructiemogelijkheden

Na een chirurgische ingreep aan de penis zijn er verschillende reconstructiemogelijkheden. Je kan deze opties met het medisch team bespreken. Samen met een partner, naasten en arts kun je de optie kiezen die het beste bij jullie past. 

  • Sommige mensen kiezen ervoor om na de genezing van de wonden geen reconstructie te ondernemen. Er kunnen alternatieven voor seksuele activiteiten besproken worden.
  • Om de penis een esthetisch mooi uitzicht te geven na een operatie aan de eikel, zoals een glans resurfacing of een glansectomie, kan er huid van de dij genomen worden en gebruikt worden om een nieuwe eikel te maken. 
  • In beperkte gevallen is een penisreconstructie, ook falloplastie genoemd, een optie na een totale penectomie.
Laatste aanpassing: 12 november 2024