Getunnelde katheter

Hemodialyse

Bij nierfalen heeft de patiënt een behandeling nodig die de functies van de nier overneemt. Eén van die nierfunctievervangende behandelingen is hemodialyse. Hierbij wordt het bloed gezuiverd door een kunstnier. Voor deze behandeling is een toegangsweg tot de bloedbaan nodig. Er zijn drie mogelijke toegangswegen naar de bloedvaten: de arterioveneuze fistel (AV-fistel), de kunststofgreffe (AV-loop) en de getunnelde katheter. 

AV-fistel, AV-loop en getunnelde katheter

Indien mogelijk, gaat de voorkeur naar een lichaamseigen AV-fistel. Een kunststofgreffe of een getunnelde katheter is een goed alternatief. Elke toegangsweg heeft zijn eigen voor- en nadelen. Meer informatie vindt u op de specifieke pagina's van de AV-fistel, de kunststofgreffe (AV-loop) en nierdialyse. 

Wanneer dialyse gestart moet worden, maar er nog geen toegang tot de bloedbaan beschikbaar is, kan een tijdelijke hemodialysekatheter geplaatst worden. 

Een katheter is een kunststof buisje met twee openingen: één om het bloed naar de kunstnier te laten stromen, één om het bloed terug te geven. Het buisje wordt onder lokale verdoving geplaatst in de halsader (jugulaire katheter) of in de liesader (femorale katheter). 

Wanneer een AV-fistel niet mogelijk is, wordt een definitieve of getunnelde hemodialysekatheter geplaatst. De plaatsing gebeurt onder lokale verdoving op de afdeling interventionele radiologie. Het verschil met een tijdelijke hemodialysekatheter is dat een getunnelde hemodialysekatheter enkele centimeters onderhuids wordt geleid tot in het bloedvat. 

Oorzaak en behandeling

Bij nierfalen heeft de patiënt een behandeling nodig die de functies van de nier overneemt. Eén van die nierfunctievervangende behandelingen is hemodialyse. Hierbij wordt het bloed gezuiverd door een kunstnier. Voor deze behandeling is een toegangsweg tot de bloedbaan nodig.

Voor meer informatie over nierfalen kunt u terecht op de pagina over functie en werking van de nieren of kunt u de verschillende brochures van de dienst nefrologie bekijken.

Een getunnelde katheter kan ook geplaatst worden voor een langere periode (enkele weken tot maanden) om medicatie rechtstreeks in het bloed toe te dienen. Bijvoorbeeld voor de toediening van chemotherapie in de behandeling van kanker wordt soms een getunnelde katheter gebruikt. 

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een tijdelijke en een definitieve (getunnelde) katheter.

Tijdelijke hemodialysekatheter

Wanneer dialyse moet opgestart worden, maar er nog geen toegang tot de bloedbaan beschikbaar is, kan een tijdelijke hemodialysekatheter geplaatst worden.

Een katheter is een kunststof buisje met twee openingen: een om het bloed naar de kunstnier te laten stromen en een om het bloed terug te geven. Dat buisje wordt geplaatst in een groot bloedvat en onder lokale verdoving, bijvoorbeeld in de halsader (jugulaire katheter) of in de liesader (femorale katheter).

Het voordeel van een hemodialysekatheter is dat die onmiddellijk bruikbaar is. Het nadeel is dat het een tijdelijke oplossing is, die na enkele weken weer moet worden verwijderd.

Getunnelde of definitieve hemodialysekatheter

Wanneer een AV-fistel niet mogelijk is, wordt een definitieve hemodialysekatheter geplaatst. De plaatsing gebeurt onder lokale verdoving op de afdeling interventionele radiologie. Het verschil met een tijdelijke hemodialysekatheter is dat de getunnelde hemodialysekatheter enkele centimeters onderhuids wordt geleid tot in het bloedvat.

Zo groeit de katheter na enkele weken in het onderhuidse weefsel vast. Dat vermindert de kans op infectie en zorgt voor een betere fixatie van de katheter. De katheter bevindt zich in de ader achter het sleutelbeen.

Een definitieve getunnelde hemodialysekatheter wordt gemakkelijk en snel geplaatst en kan onmiddellijk worden gebruikt. Eenmaal geplaatst, kan de katheter vaak voor verschillende jaren gebruikt worden.

Mogelijke complicaties

Na het plaatsen van een tijdelijke of definitieve (getunnelde) hemodialysekatheter kunnen volgende complicaties optreden:

• Infectie. Een katheter is een lichaamsvreemd voorwerp, waardoor de kans op infectie beduidend groter is in vergelijking met een AV-fistel. Symptomen van een infectie zijn roodheid, warmte, pijn en zwelling. Bij koorts zal de arts een behandeling voorschrijven. Indien nodig zal de katheter verwijderd worden. 
   
• Hematoom (onderhuidse bloeduitstorting) ter hoogte van de katheter na de ingreep of bij stoten tegen een hard voorwerp. Het hematoom verdwijnt meestal spontaan na enkele dagen.
   
• Minder voorkomende complicaties: een afgeknapte katheter of een slechte positionering van het katheteruiteinde in de bloedbaan 
   
• Trombose (verstopping) van de katheter, die ontstaat door een bloedklonter die de volledige katheter verstopt. Dat wordt opgelost door het inspuiten van een klonteroplossend product of trombolyticum: Actosolv®. De toediening daarvan gebeurt in het niercentrum en duurt ongeveer een half uur. 
   
• Vernauwing (stenose) of verstopping (trombose) van de bloedvaten

Bij problemen met de katheter kan een onderzoek met contrastvloeistof gebeuren. De katheter kan geherpositioneerd worden, er kan een nieuwe katheter op dezelfde locatie geplaatst worden of er kan een nieuwe katheter op een andere locatie geplaatst worden. 

Voorkomen van complicaties

Lees aandachtig de volgende richtlijnen om mogelijke complicaties met een tijdelijke of definitieve (getunnelde) hemodialysekatheter te voorkomen.

• Hou het verband tussen twee dialyses goed afgesloten.
• Hou het verband intact: krab niet aan het verband en laat het niet nat worden.
• Ga niet onder de douche. Als u toch wil douchen, kan u in het niercentrum een ondoordringbaar verband vragen.
  • Is het verband toch vochtig geworden? Laat het dan zo snel mogelijk vervangen door een verpleegkundige of arts.
• Zwemmen is niet mogelijk met een katheter. 
• De katheter is onmisbaar voor uw dialyse en moet ter plaatse blijven.
• De katheter mag niet gebruikt worden voor andere doeleinden dan dialyse. Enkel op doktersadvies kan een uitzondering gemaakt worden.
• De afsluitdopjes moeten steeds op de katheter blijven en mogen enkel verwijderd worden door de dialyseverpleegkundigen.
• De klemmen moeten steeds gesloten blijven. Als de klem open is, sluit ze dan onmiddellijk.
• Als een afsluitdopje loskomt of verwijderd is, bestaat er een risico op infectie of luchtaspiratie in de bloedbaan. Sluit daarom de katheterklem onmiddellijk en verwittig zo snel mogelijk het niercentrum. Indien dat niet mogelijk is, ga dan naar de spoedgevallendienst.
• Als er een gat of lek in de katheter zit of er komt een katheterdeel los, zorg dan dat de klem gesloten is boven de plaats waar het probleem zich voordoet. U hebt onmiddellijk hulp nodig om ernstige gevolgen te voorkomen. 

Vragen of problemen?