UZ Leuven grootste centrum in België voor levensreddende PEA-behandeling

Levensreddende operatie

Pulmonale endarteriëctomie, kortweg PEA, is een complexe maar levensreddende operatie voor hartpatiënten met chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie (CTEPH). 

CTEPH ontstaat door longembolen (bloedklonters in de bloedbaan naar de longen) die niet door het lichaam afgebroken worden maar verlittekenen. Het verlittekend weefsel gaat de longvaten volledig of gedeeltelijk verstoppen waardoor het hart veel harder moet pompen om het bloed doorheen de bloedvaten van de longen te sturen. Daardoor wordt de bloeddruk in de longen abnormaal hoog. Onbehandeld wordt CTEPH steeds erger: als de druk in de longvaten blijft toenemen, kan dat leiden tot een verminderde hartpompfunctie en uiteindelijk zelfs tot hartfalen. Een succesvolle operatie verlaagt of normaliseert de druk in de longen, wat leidt tot een betere conditie en een langere levensverwachting van de patiënt. 

Technisch huzarenstukje

Tijdens de zes uur durende operatie wordt de borstkas geopend via sternotomie: het borstbeen wordt in de lengte doormidden gespleten. Vervolgens neemt de hart-longmachine de functie van hart en longen tijdelijk over. De longslagader wordt chirurgisch geopend waarna de binnenwand, inclusief de verlittekende bloedklonters, zorgvuldig wordt verwijderd. Om dat te kunnen doen, koelt men de patiënt met behulp van de hart-longmachine af naar 18° C. Dat laat toe om niet alleen het hart, maar ook de hart-longmachine zelf even stil te leggen en de longslagaders volledig vrij van bloed te krijgen. Nadien wordt de patiënt terug opgewarmd, gaat het hart van de patiënt opnieuw kloppen en wordt de hart-longmachine gestopt. 

Stijgend aantal ingrepen

Op 14 juni 2024 voerde het chirurgisch team voor de driehonderdste keer een PEA-ingreep uit in UZ Leuven sinds de start in 1999. In die 25 jaar steeg het jaarlijks aantal PEA-ingrepen gestaag: van negen in de eerste tien jaren naar twaalf in het daaropvolgende decennium. De laatste vijf jaar werden er een zeventiental uitgevoerd. 2023 was een recordjaar met 25 ingrepen. 

Het programma werd initieel opgezet door prof. dr. Marion Delcroix en de eerste operaties werden uitgevoerd door prof. dr. Willem Daenen. In 2006 nam hartchirurg prof. dr. Bart Meyns het programma over en sinds 2018 heeft prof. dr. Tom Verbelen de laatste 110 ingrepen uitgevoerd.

Prof. dr. Tom Verbelen, hartchirurg en adjunct-kliniekhoofd cardiale heelkunde: “Samen met een betere centralisatie van de zorg, blijft het de ambitie om in UZ Leuven de doelstelling van 33 ingrepen per jaar in de toekomst te halen. Volgens de huidige richtlijnen moet een expertisecentrum minstens 50 PEA-behandelingen per jaar uitvoeren en een sterftepercentage van minder dan 5 procent hebben. Maar recent hebben we op basis van wetenschappelijke literatuur een ‘volume-outcome’ relatie bepaald. Daaruit blijkt dat een expertisecentrum minimaal 33 PEA-behandelingen per jaar zou moeten uitvoeren, in plaats van 50. Door met verwijzende artsen te spreken, hoop ik de kennis en het bewustzijn over CTEPH te vergroten en zo het aantal PEA-operaties te laten groeien. En hoewel we nu nog minder dan 33 ingrepen per jaar uitvoeren, ben ik trots dat ons sterftepercentage bij geplande ingrepen lager ligt dan 4%, waarmee we ons kunnen meten met de grootste centra wereldwijd

Longembolie 

Bij een longembool raakt een bloedvat in de longen verstopt door één of meerdere bloedklontertjes. Die kunnen afkomstig zijn van de bloedvaten in de ledematen of de buik na een trombose en vervolgens meegesleurd worden met de bloedstroom dat via het hart de longen bereikt. Meestal is een longembool goed te behandelen met antistollingsmiddelen, maar het kan ook gebeuren dat één of meerdere bloedstolsels niet goed oplossen. Dat kan op zijn beurt leiden tot CTEPH.

Jaarlijks krijgt 1 op de 1.000 Belgen een longembolie. Ongeveer 3 procent van de patiënten ontwikkelt CTEPH. Ieder jaar zijn er dus zo’n 199 nieuwe patiënten met CTEPH in België. 

Prof. dr. Verbelen: “Een pulmonale endarteriëctomie is een van de ingrepen die ik het liefst uitvoer. Enerzijds omwille van de chirurgisch technische uitdaging en omwille van het vaak direct merkbare resultaat bij de patiënt. Anderzijds omdat het een mooi voorbeeld is van een multidisciplinair zorgprogramma: longartsen, cardiologen, radiologen, interventioneel radiologen, cardiochirurgen, anesthesisten, intensivisten, maar ook verpleegkundigen, perfusionisten, verpleegkundig specialisten, en kinesitherapeuten zijn allemaal betrokken. Ik hoop oprecht dat de inspanningen van het hele team kunnen resulteren in een verdere groei van het aantal ingrepen in de toekomst.”