Perifeer vaatlijden: wandeltraining

Wat is wandeltraining?

Regelmatig wandelen is de absolute eerste keuze voor patiënten met claudicatio intermittens. Deze behandeling kan perfect thuis zelf worden opgestart. Hoe intensiever wandeltraining gevolgd wordt, des te groter het effect. 

Wees niet bang om te wandelen: ook wanneer u de pijn trotseert, brengt u uw been geen bijkomende schade toe. Door veel te wandelen en de wandelafstand telkens een beetje te vergroten, kunnen de klachten na verloop van tijd afnemen of zelfs volledig verdwijnen. 

Het lichaam gaat immers eigen overbruggingen maken aan de hand van kleine nieuw gevormde bloedvaatjes (collateralen). Dit proces verloopt traag, maar op lange termijn heeft het wel het beste resultaat. 

Hoe werkt het exact?

De oorzaak van vernauwde bekken- en beenslagaders is slagaderverkalking. Wandeltraining kan zorgen voor een "overbrugging" van die vernauwingen op basis van het volgende proces: 

• Bloed bestaat uit witte bloedcellen, rode bloedcellen, bloedplaatjes en plasma. Elk hebben ze hun eigen functie. Rode bloedcellen binden met zuurstof en transporteren dat zo doorheen het lichaam.
• De rode bloedcellen nemen zuurstof op in de longen en ze laten de zuurstof los ter hoogte van andere weefsels.
• Wanneer u wandelt, vragen uw spieren in de benen meer zuurstof. Door vernauwingen van de bloedvaten naar of in de benen komt er dus ook minder zuurstof in de spieren terecht. Als de spieren een tekort aan zuurstof ontvangen, treedt er zogenaamde verzuring op, wat uw pijnklachten kan verklaren. 
• Er ontstaat bijgevolg een zuurstoftekort in de beenspieren (hypoxie).
• Dit zuurstoftekort werkt stimulerend voor de vorming van nieuwe bloedvaten en past de zuurstofvoorziening in de spieren aan. Het lichaam zoekt verschillende manieren om met dat zuurstoftekort om te gaan en maakt zelf nieuwe "overbruggingen" om de spieren van voldoende zuurstof te voorzien.

• In die situatie zal het lichaam ook proberen om het bloed via de kleinere bloedvaatjes naar de spieren in de benen te leiden. Een ander mechanisme dat meespeelt, is de capaciteit van de spieren in de benen om het bloed te verwerken. Bij wandeltraining worden de spieren sterker en kunnen ze efficiënter met een lage hoeveelheid zuurstof omgaan.  

Dit proces verloopt traag, maar het pakt wel de onderliggende oorzaak aan. Bij een succesvolle wandeltraining is de kans op terugkerende klachten duidelijk minder dan bij een operatieve ingreep. Op lange termijn kan het dus de beste oplossing zijn. 

Wetenschappelijk onderzoek

Er gebeurt momenteel heel wat wetenschappelijk onderzoek over de precieze werking van wandeltraining en hoe het lichaam daarop reageert en zich aanpast. Voor deze studies worden ook regelmatig patiënten met claudicatio intermittens geïncludeerd. Zo wordt er bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar de exacte werking door middel van wandeltraining onder begeleiding van een kinesitherapeut (gesuperviseerde wandeltraining). 

Concreet

Als eerste behandeling is het de bedoeling dat u elke week minstens 3 keer 30 minuten gaat wandelen. Dat wordt voor een periode van 3 maanden gedaan.

Tijdens zo'n wandelsessie wandelt u zolang de pijn houdbaar is. Als de pijn ondraaglijk wordt, rust u even terwijl de pijn wegebt. Het wandelen kan hervat worden wanneer de pijn verdwenen is. Dit proces wordt herhaald gedurende 30 minuten. 

Elke wandelsessie probeert u uw afstand wat te verlengen. Na drie maanden komt u weer op consultatie bij de vaatchirurg om het resultaat te bespreken. Het effect van wandeltraining op de wandelafstand varieert van patiënt tot patiënt. Het is mogelijk dat deze behandeling zodanig effectief is dat er geen andere interventies meer nodig zijn. Het is dan wel belangrijk om de wandeltraining voort te zetten, ook na de consultatie bij de vaatchirurg. 

Wandelen onder begeleiding

Als u denkt dat wandelen op zelfstandige basis moeilijk voor u is, kunt u altijd vragen naar wandeltherapie onder begeleiding van een kinesitherapeut. De vaatchirurg helpt u graag verder met de mogelijkheid tot gesuperviseerde wandeltraining. 

Tips

• Zorg dat wandelen een deel van uw wekelijkse routine wordt. Zet vaste 'wandeldagen' in de agenda. 
• Het gebruik van een stappenteller werkt extra motiverend. Zo heeft u een stappendoel terwijl u wandelt. Tegenwoordig zijn er veel applicaties op de smartphone beschikbaar die stappen tellen. 
• Gebruik regelmatig dezelfde route. Zo is het mogelijk om de vooruitgang zelf op te volgen. Het kan een motivatie zijn om enkele meters verder te wandelen dan tijdens de vorige sessie. 
• Maak een wandeldagboek. Door alle gegevens (afstand, tijd, aantal stappen, persoonlijk gevoel, ...) zorgvuldig op te schrijven brengt u uw eigen evolutie in kaart. Een eenvoudig voorbeeld van een wandeldagboek vindt u in brochure onderaan deze pagina. 

Aanpassing van de levensstijl

De aanwezige risicofactoren van slagaderverkalking moeten beperkt worden, onafhankelijk van de ernst van de klachten. Zo is het belangrijk dat de voorgeschreven medicatie van de huisarts of vaatchirurg correct wordt ingenomen om die risicofactoren onder controle te houden. Daarnaast zal het effect van de wandeltraining het grootst zijn in combinatie met een gezonde levensstijl. 

• Gezonde voeding
• Stoppen met roken
• Fysieke activiteit 

Wandelen draagt ook bij tot algemene fitheid, een gezond gewicht en een positieve gemoedstoestand. 

Ondersteunde initiatieven

• Harpa vzw is een Leuvense sportvereniging voor hart- en vaatpatiënten die zich inzet voor wandeltraining onder begeleiding. Meer informatie vindt u op de affiche van Harpa.