‘De wereld is terug. En hoe.’ Het klinkt een beetje als een slogan voor een nieuw Terminator-film met de onverslijtbare I’ll be back-Schwarzenegger. De werkelijkheid geeft minder reden tot euforie. We zijn met z’n allen zo bezig met corona en de eigen zorgen, dat het er even op leek dat er niets anders meer aan de hand is elders in de wereld. Het werd een ruw ontwaken begin september. De terminator en zijn vrienden in Afghanistan dragen witte sneakers, een traditionele pakoelmuts en een salwar kameez, zo’n wijde broek met een lang hemd over. Ze wrijven trots in hun vuistdikke baard. Tenslotte hebben ze de grootste supermacht ter wereld verslagen. Ze noemen zichzelf de taliban, koranstudenten.
In hun nieuwe wereld is er geen keuze meer, het is dat of doodgaan
In onze wereld was het zomervakantie, eindelijk na een slopend jaar. Dan mag de wereld even stoppen met draaien, zo egoïstisch ben ik wel. Ik zocht net mijn badhanddoek om te gaan zwemmen ergens waar de zon scheen, toen ik telefoon kreeg uit Brussel. ‘De taliban staan voor de poorten van Kaboel. Ben je beschikbaar?’
Afghanistan was mijn laatste grote reis voor corona en zou mijn eerste worden naar de nieuwe ‘oude’ wereld. Maar toen ging de luchthaven dicht. En daarna hield een coronabesmetting mij toch weer in België. Uiteindelijk zou het nog tot eind november duren eer ik kon vertrekken. Nu zit ik eindelijk als directe getuige in Kaboel.
De voorbije jaren zijn de oerconservatieve taliban bijna onopgemerkt opgerukt. Ze hadden zich door Afghanistan verspreid als een veenbrand en plots realiseerde iedereen zich dat twintig jaar na 9/11, de aanslagen van Osama Bin Laden tegen de VS, de wereld in één klap terugdraaide naar vroeger. Duizenden mensen drukten zich in paniek bijna dood tegen de hekken van de luchthaven. Een vrouw gooide haar baby over de prikkeldraad in de armen van Westerse soldaten. Het zijn scènes die herinneren aan de aftocht uit Saigon, Vietnam.
Iedereen die ik in Kaboel gekend heb, verblijft ondertussen in het buitenland. Waar is die sterke vrouw gebleven die elke week drugsverslaafden uit de hel redde in haar hoogstpersoonlijke afkickcentrum? Het eerste wat de taliban doen is patrouilles sturen, die met harde hand de verslaafden wegknuppelen. In hun nieuwe wereld is er geen keuze meer, het is dat of doodgaan.
Waar dromen jullie van?
Meer dan 200 Afghaanse vrouwelijke rechters leven voortaan ondergedoken. Deze rechters behandelden vaak dossiers van vrouwen die door hun echtgenoot of schoonfamilie mishandeld of geslagen werden. Ze zijn ontslagen door de taliban en vrezen opgespoord te worden. De taliban lieten intussen duizenden gevangenen vrij. Hoeveel van hen zinnen op wraak tegen hun rechter?
In een aantal Vlaamse asielcentra, van Poelkapelle tot Sint-Truiden, wonen nu die sterke vrouwen. Rechtstreeks van het evacuatievliegtuig uit Afghanistan gestapt. Er is die dokter die ik sprak in haar plattelandskliniekje. Ze ving er dorpsvrouwen op die nergens anders terechtkonden. Ze schoven er aan gehuld in een hemelsblauwe boerka die alles verhulde. Met klachten die ze alleen met dokter Rachida konden delen, over een zwangerschap, buikpijn of gewoon een akkefietje thuis. Wie zorgt er nu voor hen?
Vaak denk ik terug aan dat klasje met meisjes tussen 12 en 16 jaar. Voor de taliban een leeftijd waarop een vrouw moet trouwen, het huishouden doen en gehoorzamen. Ik had toen maar één vraag aan hen: ‘Waar dromen jullie van?’ De antwoorden gonzen nog steeds door mijn hoofd. ‘Ik wil rechter worden! Ik wil een sterke rijke zakenvrouw worden! En ik, ik wil dokter worden!’ Dolgraag zou ik die schoolmeisjes nu opzoeken. Ik logeer momenteel op amper enkele kilometers van hen in Afghanistan. Ze zitten opgesloten in hun huis, les kunnen ze niet meer volgen. Ze zijn doodsbenauwd. We hebben al een afspraak gemaakt, maar hoe kan ik het talibanescorte kwijtspelen dat me overal begeleidt? Ik wil hun niet nog meer nachtmerries bezorgen.
De macht komt nog steeds uit de loop van een geweer. Het enige tegengif is kennis. De taliban kunnen de geschiedenis terugdraaien voor een tijdje. Een lichaam kunnen ze met de knuppel afdreigen, maar kunnen ze ook de geest van honderdduizenden jonge vrouwen opnieuw opsluiten? Je kan hun school afpakken, maar niet hun dromen. In welke wereld komen we anders terecht? Kijk eens om je heen. We hebben die vrouwen nodig. Kijk ook maar eens rond bij ons in het onderwijs of het ziekenhuis hier. Overal is er een tekort.
De wereld is terug. En hoe!
Rudi Vranckx
Rudi Vranckx woont in Leuven, maar zit veel vaker als VRT-journalist in oorlogsgebieden.
Hij zoekt altijd naar het verhaal achter de feiten.
