Patiënt: “Ik heb in mijn leven vaak geprobeerd om het goede te doen. Dat was niet altijd even gemakkelijk. Een held ben ik nooit geweest. Wat is dat trouwens, een goed leven leiden?
Op zo’n vraag moet gij toch kunnen antwoorden, meneer de pastor?”
Ik: “Euh …”
Het gebeurt wel vaker dat ik bij de eerste patiënt die ik bezoek al met mijn mond vol tanden sta. Dit soort levensvragen duiken regelmatig op. Een ziekenhuisopname is voor veel mensen als een druk op de pauzeknop. Het leven buiten raast voort, maar jij ligt ziek in bed. Soms maken mensen dan een levensbalans op. Hoe was mijn leven tot nu toe? Waar ben ik tevreden mee? Wat kon er beter? Wat kan ik nog veranderen? Wat staat er mij te wachten eens ik weer thuis ben? Het leven na een ziekenhuisopname kan soms ingrijpend veranderd zijn. En op zo’n momenten durven er al eens van die levensvragen opborrelen. Vragen die zelfs de ziekenhuispastor aan het wankelen brengen.
Sommige vragen brengen zelfs de ziekenhuispastor aan het wankelen
Levensvragen zijn moeilijke vragen. We hebben er geen pasklaar antwoord op. Ik moet terugdenken aan de oude Grieken. Dat Socrates en Plato meer dan tweeduizend jaar geleden al zinnige dingen te zeggen hadden over het goede leven, is alom geweten. Socrates, bijvoorbeeld, stelde dat een goed leven net begint bij het stellen van die vraag: ‘Wat is een goed leven?’. Want de mens die zich nooit afvraagt wat er waardevol is in het leven, waar het er in het leven echt toe doet, leeft volgens hem een onbezonnen leven. Een leven dat het zelfs niet waard is om geleefd te worden, aldus een strenge Socrates. Maar nadenken alleen is niet voldoende. Eens goed nagedacht over de vraag ‘Wat is een goed leven?’, moet je ook proberen om ernaar te leven. Het goede doen komt niet alleen jezelf, maar ook je medemens en de maatschappij ten goede.
Een levensvraag kent dus geen pasklaar antwoord. Je beantwoordt de vraag door er een leven lang bewust mee te leven. Op scharniermomenten in je leven stelt de levensvraag alles wat tot dan toe vanzelfsprekend was opnieuw in vraag. En zo gaat het zoeken en dus ook het leven voort. Een goed leven leiden heeft in ieder geval te maken met jezelf ontplooien en goed voor jezelf zorgen. Het gaat over levenskwaliteit. Ik denk dan zelf bijvoorbeeld aan vakantiedagen op Kreta, aan de ondergaande zon, aan de heerlijke geur van versgemaaid gras, aan lezen, lezen en lezen, aan zwemmen met de kinderen in de zee … Maar daarnaast is zinvol leven ook anderen respectvol behandelen, in hun waarde laten, geen kwaad doen, wetten respecteren, rechtvaardig leven en gezond leven.
Moet je een held zijn om een goed leven te kunnen leiden? Ik ben ervan overtuigd dat iedereen die in deze jachtige maatschappij af en toe de pauzeknop indrukt, een standbeeld verdient. Op de pauzeknop duwen, tijd nemen en jezelf afvragen wat er echt toe doet: in volle crisistijd, met dure energiefacturen, klimaatrampen, oorlogsberichten en hectisch drukke werkvloeren lijkt zo’n heldendom vooral tijdsverlies. Nochtans is het naar mijn mening de enige manier om het uit te houden. Ik geloof dat je veerkrachtiger wordt als je af en toe de worsteling met een levensvraag aandurft. En over die worsteling wil spreken. Ook al staat je gesprekspartner dan even met de mond vol tanden.
Martijn Steegen is de hoofdpastor van UZ Leuven. Wil je een pastor spreken? Neem dan contact op met het secretariaat: tel. 016 34 86 20.
Martijn zelf kun je mailen via martijn.steegen@uzleuven.be.
