Als kanker je doodmoe maakt

Iedereen is wel eens moe door te weinig slaap, veel werk of na een stevig feestje. De oplossing is dan vaak simpel: je slaapt een paar nachten goed en rust uit. Maar voor mensen met kanker is het niet zo eenvoudig. Maar liefst 90 tot 95 procent van alle kankerpatiënten kampt tijdens en na de ziekte met vermoeidheid.

“Vermoeidheid is een van de meest voorkomende klachten bij mensen met kanker”, vertelt Annemarie Coolbrandt, verpleegkundig specialist oncologie in UZ Leuven. “De ziekte en de behandeling ervan hebben effect op je hele lichaam. De fysieke en mentale conditie van patiënten krijgt dan ook serieuze klappen. Het is een ongewone moeheid, die niet per se een gevolg is van de fysieke activiteit die je deed. Als kankerpatiënt heb je vaak te weinig energie op fysiek, mentaal en sociaal vlak. Normale dagelijkse bezigheden worden al snel te zwaar.”

Vermoeidheid als je kanker hebt, is jammer genoeg geen onschuldige bijkomstigheid. Het kan een serieuze spelbreker zijn. Als je moe bent, lukt het moeilijker om de rol van ouder, partner of werknemer op te nemen zoals je het normaal doet. Dat kan je soms raken in je eigenwaarde. Het voelt, bovenop de diagnose, als een extra verlies. Voor de omgeving is vermoeidheid vaak niet zichtbaar. Het verloop is bovendien wisselend: de moeheid kan onverwacht toeslaan. “Dat maakt het zo confronterend. Patiënten voelen zich soms onbegrepen. Moe zijn brengt veel emoties met zich mee: gevoelens van verdriet, boosheid of frustratie.”

Hulp vragen

Mensen die zich vermoeid voelen, hebben de spontane reflex om veel te rusten, maar rust verbetert of herstelt de conditie niet. Annemarie: “Veel rust maakt je lichaam loom. Het is net belangrijk om te blijven bewegen. Zo behoud of bevorder je je conditie, spierkracht en soepelheid. Het standaardadvies van 30 minuten fysieke activiteit per dag is voor iedereen zinvol, ook als je kanker hebt.” 

Bewegen als je erg moe bent, vraagt natuurlijk veel moed en doorzettingsvermogen. “De omgeving is daarbij vaak een grote steun. Ga samen wandelen of fietsen. Zoek het ook niet te ver: kijk wat je graag doet, zodat volhouden lukt. Overspan je niet op een goeie dag en doe íéts op een slechte dag, want iets doen voelt altijd beter dan niets doen.” 

Bewegen is belangrijk, maar dat betekent niet dat je helemaal niet meer moet rusten. Het leven herindelen en rustiger maken is vaak nodig. “Deel de taken die je voordien in één keer deed op in kleinere delen. Neem regelmatig korte rustperiodes. Ga winkelen op minder drukke momenten, zet dichtbij in je huis wat je vaak nodig hebt. En put jezelf niet onnodig uit.” 
 
Annemarie geeft nog enkele praktische tips: “Als het saldo op je energierekening wat lager is, maak je het best ook andere keuzes. Wat is belangrijk, wat wil je niet opgeven, omdat het je energie geeft? Wat kun je uit handen geven, omdat het energie vreet? Dat is een heel belangrijke denkoefening. Zoek ook uit wat je mentale rust bezorgt: een boek, wandelen, tekenen … Zo geraken de batterijen weer opgeladen en maak je je hoofd eventjes leeg.” 

Onwetendheid

Hulp toelaten is voor veel patiënten niet makkelijk, want die is vaak nodig voor lange tijd, ook ná de behandeling. “Patiënten rekenen er na een behandeling op dat het leven onmiddellijk in zijn oude plooi valt. Maar het duurt soms een hele tijd voor je weer volledig de draad kunt opnemen. Dat zorgt vaak voor frustratie.”

En net op dat moment is er vaak minder hulp dan tijdens de ziekte. “Patiënten zien er weer beter uit, dus de omgeving leidt daaruit af dat alles wel weer lukt. Maar het uiterlijk geeft op dat moment een vertekend beeld, want de moeheid sleept vaak een tijd aan. Je lichaam heeft tijd nodig om weer in conditie te geraken.”
 

(Tekst: Evelien Heeren)