1 Geniepig virus
Nog nooit van de huidziekte zona gehoord? Nochtans is het virus dat zona veroorzaakt iets waar bijna iedereen al mee te maken kreeg in zijn kindertijd. “Het gaat namelijk om hetzelfde virus – het varicella zoster virus – dat bij een eerste contact de waterpokken veroorzaakt”, vertelt dermatoloog Petra De Haes. Bij waterpokken krijg je vlekjes en blaasjes over je hele lichaam.
Achteraf trekt het virus zich terug in de zenuwknopen van je lichaam, waar het perfect een leven lang kan schuilen zonder enige last te geven. In bepaalde omstandigheden vindt het echter toch weer de weg naar de huid. Op dat moment is er sprake van zona. “Iedereen die zona krijgt, heeft vroeger dus al waterpokken doorgemaakt. In de volksmond is het beter gekend als gordelroos, omdat het een bandvormige huiduitslag is op een specifieke plaats.”
2 Besmettelijke blaasjes
Zona komt het meest voor op de romp, de armen en het gezicht, typisch aan één kant van het lichaam. De huiduitslag bestaat uit gegroepeerde rode bobbeltjes, die snel overgaan in blaasjes gevuld met helder vocht. Het vocht kan later soms troebel of etterig worden. De blaasjes kunnen opengaan of na een tijd korstjes vormen, die later afvallen.
Zona is allesbehalve zeldzaam
prof. dr. Petra de Haes
Net zoals bij de waterpokken is het vocht in de blaasjes besmettelijk. “Als je zona hebt, kan je een andere patiënt geen zona geven. Wel kan je iemand die nog nooit waterpokken heeft gehad opzadelen met het virus. Daardoor kan die persoon waterpokken krijgen en later eventueel zona.”
3 Hoe ouder, hoe meer kans
Waarom krijgen sommige mensen later zona en anderen niet? “Na de waterpokken heeft je lichaam antistoffen tegen het virus aangemaakt. Maar in bepaalde situaties, vooral als de weerstand achteruitgaat, kan het virus wakker worden en zich via de zenuwbaan opnieuw verspreiden naar de huid. De huiduitslag ontstaat dan op het gebied waardoor die zenuw loopt.”
Zona is allesbehalve zeldzaam. Een persoon op de vijf heeft pech en krijgt er in zijn leven mee te maken. Onder de leeftijd van 50 jaar komt het niet frequent voor. De kans stijgt vanaf je 60e en is nog hoger bij 70- en 80-plussers. “We leven alsmaar langer en dus neemt vanzelfsprekend ook het aantal zona’s toe. Hoe ouder, hoe meer kans op zona, omdat je weerstand dan automatisch lager wordt. Je hebt ook meer risico als je bepaalde medicatie gebruikt die het afweersysteem verzwakt.”
4 Zenuwpijn
Veel patiënten voelen zona letterlijk opduiken: het gebied waar de uitslag zich zal tonen, jeukt, brandt of prikt vaak al op voorhand. Het virus verhuist via de zenuw en prikkelt die. “De zenuwpijn kan soms echt extreem zijn. Met stekende, prikkende pijn, alsof iemand je met naalden steekt. De ontstane letsels kunnen ook jeuken: krab er vooral niet aan om littekens te voorkomen. Probeer ook niet te zwemmen om bijkomende infecties te vermijden.”
Een zona-episode kan twee tot zes weken duren. Achteraf kruipt het virus terug in zijn zenuw, maar het verlaat je lijf nooit. Theoretisch gezien kan je meermaals in je leven zona krijgen, maar dat gebeurt gelukkig niet frequent. Nadat je zona doormaakt, wordt je lichaam opnieuw gestimuleerd om antistoffen te maken en ben je meestal ook weer een tijd beschermd tegen een nieuwe opstoot.
5 Impact op je leven
Zona komt en gaat vanzelf weg en is beperkt in oppervlakte en tijd. In principe zou je het dus niet hoeven te behandelen. “Alleszins, als de pijn meevalt. In zeldzame gevallen ontstaat gordelroos rond de ogen, met risico op complicaties. In zo’n situatie en bij een uitgebreide en pijnlijke zona, starten we altijd een antivirale behandeling op. Dat maakt de infectieperiode korter.”
Het is ook zo dat de zenuwpijn langere tijd kan aanhouden, al zijn de huidletsels weg. Dat kan maanden tot soms jaren duren en komt vooral voor bij oudere patiënten, doordat de zenuw schade opliep. Patiënten krijgen dan specifieke pijnmedicatie voorgeschreven.
“Zona kan dan een impact krijgen op je dagelijks leven. We starten daarom vaak tijdig met pijnmedicatie, om het risico op langdurig aanhoudende pijn te verminderen. Er bestaat ook een vaccin tegen zona, maar dat kost zo’n 340 euro en wordt op dit moment helaas nog niet terugbetaald.”
(Tekst: Evelien Heeren)
