Studie test innovatieve CAR-T-celtherapie na niertransplantatie

T-cellen zijn witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen in ons immuunsysteem. Ze hebben receptoren aan hun oppervlak waarmee ze specifieke cellen kunnen herkennen en selectief uitschakelen. Ze onderscheiden bijvoorbeeld kankercellen van gezonde cellen. Om de immuunrespons te verbeteren, werd enkele jaren geleden een nieuwe vorm van immuuntherapie ontwikkeld. Daarbij worden T-cellen uit het bloed van een patiënt genetisch aangepast in het labo zodat ze beter op de kankercellen reageren. CAR-T-celtherapie wordt intussen met succes toegepast bij verschillende vormen van kanker.

Specifieke soort T-cellen: T-remmercellen

Naast aanvallende T-cellen die bepaalde doelwitten kunnen vernietigen, zijn er ook T-remmercellen (ook bekend als regulatorische T-cellen of Treg) die de werking van ons immuunsysteem balanceren. Ze zorgen ervoor dat het immuunsysteem niet feller reageert dan nodig en niet te veel schade aanbrengt. Die balans is bijvoorbeeld belangrijk bij de activatie van het immuunsysteem na een orgaantransplantatie.

Eerste CAR-T-celtherapie tegen afstoting

Een team internationale onderzoekers, waaronder artsen in UZ Leuven, test nu voor het eerst of een vorm van CAR-T-celtherapie met aangepaste T-remmercellen ook kan helpen tegen afstotingsreacties bij orgaantransplantatie. Ze startten een studie met 42 patiënten die een niertransplantatie krijgen. Enkele weken vóór de transplantatie worden er T-remmercellen van de patiënt afgenomen en genetisch aangepast, zodat ze gericht zijn op specifieke weefselkenmerken van de donornier. Daarna worden ze in het labo opgekweekt tot tientallen miljoenen identieke exemplaren. Drie maanden na de transplantatie worden de aangepaste cellen via een infuus teruggegeven aan het bloed van de patiënt. De aangepaste T-remmercellen zullen zich nestelen in de getransplanteerde donornier, waar ze afstotingsreacties moeten tegengaan door ervoor te zorgen dat het immuunsysteem van de patiënt niet overdreven reageert op de donorcellen.

Minder anti-afstotingsmedicatie als doel

Na een orgaantransplantatie moeten patiënten levenslang anti-afstotingsmedicatie innemen om hun immuunsysteem te onderdrukken. Het grote nadeel is dat zij daardoor meer kans lopen op cardiovasculaire ziekten, infecties en kanker. Als na afronding van de studie blijkt dat de nieuwe vorm van celtherapie met T-remmercellen doeltreffend en veilig is, kan op termijn de anti-afstotingsmedicatie misschien volledig afgebouwd worden.

Daarnaast gaat de studie ook na wat het optimale aantal aangepaste cellen is dat na transplantatie moet worden toegediend om het nodige effect te bekomen.

Prof. dr. Dirk Kuypers, diensthoofd van de afdeling nierziekten en niertransplantatie in UZ Leuven en hoofdonderzoeker van de studie: “Dit onderzoeksproject is een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling van CAR-Treg-celtherapie bij orgaantransplantatie. Er gingen vijf jaren van intensieve voorbereiding aan vooraf. In samenwerking met verschillende Europese laboratoria worden er steeds meer CAR-Treg-cellijnen ontwikkeld die nog gespecialiseerder en krachtiger zijn. Continue interactie en wetenschappelijke kruisbestuiving tussen basisonderzoekers en clinici is daarbij essentieel.”