Bacteriofaagtherapie

Bacteriofaagtherapie kan worden ingezet als behandeling voor bacteriële infecties en is een alternatief voor een behandeling met antibiotica.

Bacteriofagen zijn natuurlijke vijanden van bacteriën. Ze herkennen en infecteren hun doelwit-bacterie en zorgen ervoor dat de bacterie zelf nieuwe bacteriofagen gaat produceren. Uiteindelijk barst de bacterie open en komen nieuwe bacteriofagen vrij in de omgeving, waarna ze andere bacteriën kunnen infecteren en het proces zich herhaalt. 

 

Hoe werkt bacteriofaagtherapie?

Bacteriofagen (fagen) zijn de natuurlijke vijanden van bacteriën. Strikt lytische fagen herkennen en infecteren hun doelbacterie waardoor de bacterie wordt omgezet in een ‘faag-producerende machine’. Uiteindelijk barst de bacterie open en komen nieuwe fagen vrij in de omgeving, waarna ze andere bacteriën kunnen infecteren en het proces zich kan herhalen (Figuur 1).

Het therapeutisch potentieel van fagen blijkt uit: 

  • Het vermogen tot ‘zelf-amplificatie’. Dit draagt bij aan de werkzaamheid van faagtherapie en onderscheidt fagen van conventionele antibiotica. 
  • De aanwezigheid van depolymerases op de staartstructuren bij sommige fagen, dewelke de extracellulaire matrix van biofilmvormende bacteriën kunnen degraderen. 
  • De hoge specificiteit van fagen voor hun bacteriële gastheer. Humane cellen of de humane bacteriële flora worden niet beïnvloed door fagen.
  • Het feit dat faagtherapie niet wordt beïnvloed door antibioticaresistentiemechanismen.

Figuur 1: Levenscyclus van een lytische bacteriofaag. Bron: Onsea et al. Eur Cell Mater. 2020; 39:193-210.

Wie komt in aanmerking?

De volgende strikt gedefinieerde infectieziekten komen in aanmerking voor bacteriofaagtherapie:

Voorlopig is bacteriofaagtherapie enkel mogelijk als de patiënt voldoet aan een aantal strikte voorwaarden. De Coördinatiegroep voor Bacteriofaagtherapie Leuven (CBL) evalueert de indicatiestelling, maar gaat ook na of er geen alternatieve standaardbehandelingen meer mogelijk zijn. Enkel wanneer dat het geval is, komt de patiënt in aanmerking voor faagtherapie.

De CBL bestaat uit infectiologen, intensivisten, ziekenhuisapothekers, microbiologen, pneumologen, chirurgen en wetenschappers.

Verwijsprocedure

Voorlopig is bacteriofaagtherapie enkel mogelijk als de patiënt voldoet aan een aantal strikte voorwaarden. Verwijzing gebeurt daarom momenteel ook enkel door artsen.

  • Huisartsen en specialisten: neem contact op via bacteriofaagtherapie@uzleuven.be.

  • Patiënten met vragen over bacteriofaagtherapie: neem contact op met uw huisarts of behandelende arts.

Laatste aanpassing: 22 juni 2023