“Niet alles wat geen nut heeft, heeft geen zin.” Dit vers van dichter Stijn De Paepe werd in het voorjaar druk gedeeld op de sociale media na zijn veel te vroege overlijden. De woorden staan haaks op onze hedendaagse beleving van wat zinvol is. ‘Zinvol’ en ‘nuttig’ zijn synoniemen geworden. ‘Nuttig’ betekent dan meetbare dingen doen. In die context heeft het nutteloze een slechte reputatie gekregen.
Herkent u deze tegenstelling ook in uw eigen leven? Ik vind mijn draai bijvoorbeeld nooit in de eerste dagen van mijn vakantie. Weken heb ik ernaar uitgekeken. Ik ben tot het uiterste gegaan om mijn to-dolijstje af te vinken. Elke e-mail kreeg een helder antwoord, zelfs die met een rare vraag. En oh ja, ook de plantjes op mijn bureau kregen nog een geut water zodat ze de komende drie weken zouden overleven. En daar zit ik dan in de zetel, met de kinderen uitgelaten om me heen. Ik weet me geen houding te geven … ik voel me rusteloos én nutteloos.
Rust is zelden evident
De auteur Tomas Sjödin schrijft in zijn boek ‘Leven vanuit rust’ over het eiland Onyttan aan de Finse kust. ‘Eiland Nutteloos’, zo zou je het kunnen vertalen. Het eiland, een groot rotsblok, staat bekend als een plek waar islamitische mystici tijd doorbrengen in rust en stilte. Onnuttige dingen doen dus. De auteur wil zijn lezers ertoe aanzetten om zelf zo’n eiland te creëren, waar je af en toe in de grote zee van het leven kan aanleggen en eens niet nuttig hoeft te zijn. Zo’n eiland wordt bevolkt door alle goede dingen die geen plaats krijgen in onze jachtige wereld. Zo’n eiland doet wat me je. Je komt er altijd veranderd van terug.
Als theoloog weet ik dat rusten belangrijk is. Een van de eerste verhalen uit de Bijbel vertelt immers dat ook God rustte op de zevende dag, na zes dagen noest scheppingswerk. Die oude Bijbelse verhalen werden oorspronkelijk geschreven in het Hebreeuws. In die taal heeft één woord vaak meerdere betekenissen. Een taal met veel dubbele bodems, zeg maar. Zo ‘rustte’ God niet alleen, maar ‘voltooide’ hij zijn werk ook door te rusten. Van tijd tot tijd rusten is dus niet geheel nutteloos, zo wisten de Bijbelauteurs al.
Ze had al veel vroeger moeten stoppen met haar deeltijdse job, vond ze
Rust is belangrijk. Het creëert de mogelijkheid om dankbaar te zijn voor wat is én je daarover te verwonderen. Misschien lukt het nog wel om honderd-en-een taken af te haspelen als je in the zone zit, maar om een zonsondergang te zien, om vogels te horen zingen, om te genieten van spelende kinderen om je heen zijn rust en nabijheid nodig.
Hier in het ziekenhuis word je vaak verplicht om te rusten als onderdeel van het herstelproces. En dat is zelden evident. Ik herinner me een gesprek met een dame die niet meer zou genezen van haar ziekte. Dat verdict kreeg ze al een half jaar geleden. Tot voor enkele weken kon ze nog halftijds werken. Nu lukte ook dat niet meer. Uiteraard was er veel verdriet om het naderende levenseinde, om de geliefden die ze zou achterlaten, om alles wat niet meer kon. Maar ze had al veel vroeger moeten stoppen met haar halftijdse job, vond ze.
Tijdens de zeeën van tijd die ze nu had, zo zei ze, leerde ze met voldoening en dankbaarheid terugkijken op haar leven met ups-and-downs. Daar op het ‘eiland nutteloos’ voelde ze zich helemaal niet nutteloos. Integendeel, door die tijd te nemen en terug te kijken, werd ze milder en kon ze ook nu nog ten volle van het leven genieten.
Martijn Steegen is de hoofdpastor van UZ Leuven. Wil je een pastor spreken? Neem dan contact op met het secretariaat: tel. 016 34 86 20.
Martijn zelf kun je mailen via martijn.steegen@uzleuven.be.
