1 De schildklier is klein, maar héél belangrijk
De schildklier ligt in onze hals, voor de luchtpijp en onder het strottenhoofd. Het is een vrij klein, maar niet onbelangrijk orgaantje. “Het is van belang door het hormoon dat het aanmaakt en vrijgeeft in het bloed”, vertelt professor Decallonne. “Bij een ongeboren kind en pasgeboren baby is het schildklierhormoon essentieel voor een normale ontwikkeling van het zenuwstelsel. Bij volwassenen regelt het onder andere de stofwisseling en lichaamstemperatuur. Vergelijk het met een thermostaat, die onze energiehuishouding en ons calorieverbruik regelt.”
De schildklier is de thermostaat van ons lichaam
prof. dr. Brigitte Decallonne
2 Werkt je schildklier te snel of te traag? Grijp op tijd in
Een verstoorde werking komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen en het meest bij oudere mensen. Bij een op de honderd mensen werkt de schildklier te snel, bij vijf op de honderd te traag. Een kleine afwijking is meestal alleen zichtbaar in het bloed. Werkt je schildklier veel te traag, dan kan je in gewicht bijkomen of moe worden. Werkt je schildklier veel te snel, dan kan je vermageren zonder reden, moet je meer naar het toilet en kan je nerveus zijn en beven. Als je niet ingrijpt, kan een te snel werkende schildklier ernstige hartritmestoornissen, botontkalking of dubbelzicht veroorzaken.
3 Je wordt niet dikker als je schildklier weer normaal werkt
Bij gewichtsproblemen checkt de huisarts ook de schildklier, maar meestal spelen andere factoren mee: wat we eten, hoeveel we bewegen en erfelijke aanleg. “Bij de start van een behandeling van een te snel werkende schildklier vragen mensen vaak of ze zullen verdikken. Dan moeten we uitleggen dat je eigenlijk terugkeert naar je normale gewicht en dat je misschien opnieuw wat meer moet letten op je eten.”
4 Leven zonder schildklierhormoon is niet mogelijk
De schildklier is uitwendig niet zichtbaar. Soms vergroot ze fel en drukt ze op bijvoorbeeld de luchtpijp of de slokdarm. In dat geval wordt de schildklier operatief weggenomen, ook al gaat het meestal om een goedaardige zwelling. Maar je kan toch niet leven zonder schildklier? “Je kan wel zonder, zolang je je dosis hormoon krijgt. Dát is van levensbelang, niet de klier op zich. Net zoals je ook niet zonder insuline of bijnierhormonen kan. We kunnen het hormoon vervangen door dagelijks één pilletje T4-hormoon in te nemen.”
5 Eet jodiumrijk voedsel
De schildklier gebruikt jodium als bouwsteen om schildklierhormoon aan te maken. Jodium bevindt zich slechts in kleine hoeveelheden in het lichaam. “Om een jodiumtekort te vermijden, eet je dus het best zo gevarieerd mogelijk. Je kan jodium halen uit zuivelproducten, eieren, vis en schaaldieren. Koop bij voorkeur brood met jodiumhoudend zout en gebruik dat zout ook in de keuken.”
6 Schildklierproblemen worden soms behandeld met radioactiviteit
Bij een veel te snel werkende schildklier of na een operatie voor schildklierkanker wordt soms een behandeling met radioactief jodium gebruikt om schildkliercellen tot rust te brengen. Je slikt dan eenmalig radioactief gemaakt jodium. Is dat wel veilig? “Het betekent uiteraard dat je eventjes ‘straalt’. Daarom gelden vlak na de behandeling enkele voorzorgsmaatregelen, waarbij je ofwel even thuis in quarantaine blijft, ofwel, als de dosis hoger is, in een speciaal daarvoor voorziene ziekenhuiskamer om je omgeving te beschermen.”
Bij het woord radioactief denken veel mensen aan kernrampen als die in Tsjernobyl. Er komen dan schadelijke stoffen vrij, waaronder ook radioactief jodium. Toch is een behandeling met radioactief jodium daar absoluut niet mee te vergelijken. Tijdens een behandeling in het ziekenhuis kom je enkel heel gecontroleerd in contact met radioactief jodium.”
7 Schildklierkanker neemt wereldwijd toe: alarm?
Schildklierkanker neemt wereldwijd toe, vooral in de westerse wereld. “De toename komt waarschijnlijk omdat we kleine knobbeltjes in de schildklier beter en sneller vaststellen, soms toevallig tijdens een scanonderzoek dat er helemaal niet voor bedoeld was. Het gaat dan ook vooral om een toename van hele kleine kankers met een heel laag risico. Schildklierkanker is trouwens meestal goed behandelbaar, met een zeer laag sterftecijfer in vergelijking met andere kankers. En voor de zeldzame agressieve kankers zijn er de laatste jaren ook nieuwe behandelingsmogelijkheden.”
8 Zwanger: meer kans op een schildklierprobleem
“In de eerste maanden van de zwangerschap heeft de baby nog niet voldoende eigen schildklierhormoon en is het afhankelijk van dat van de moeder. Daarom past de schildklier zich tijdens de zwangerschap aan door een extra tandje bij te steken. Een gezonde schildklier en inname van voldoende jodium zijn daarbij noodzakelijk. Tijdens zwangerschap en borstvoeding neem je dan ook het best een jodiumsupplement in. De schildklierwerking wordt vandaag standaard nagekeken voor of in het begin van de zwangerschap. Pas bevallen moeders kunnen een jaar na de bevalling een te trage of te snelle schildklierwerking krijgen. Als een jonge moeder abnormaal moe is, hartkloppingen heeft of depressief is, zal de arts haar schildklierwerking checken.”
9 Permanent schildklierhormoon slikken is niet altijd oké
Veel Belgen nemen al jaren een tabletje schildklierhormoon (T4-hormoon) en staan er op de duur niet meer bij stil. “Vroeger kende ons land een groter tekort aan jodiumrijke voeding. Heeft je lichaam een chronisch jodiumtekort, dan krijg je na een tijd een vergrote schildklier of ‘krop’. Dokters gaven dan standaard een pilletje schildklierhormoon, omdat dat de groei van de klier wat kan afremmen. Die manier van behandelen passen we nu niet meer toe. Veel mensen zijn het pilletje door de jaren heen blijven nemen. Als je het permanent slikt, heb je meer kans op hartritmestoornissen en botontkalking. Zorg dus dat die pil nemen geen ingeslopen gewoonte wordt. Toets regelmatig bij je huisarts af of het nog nodig is.”
